Τρίτη 29 Ιουλίου 2008

Νέα σελίδα για τους Οικολόγους Πράσινους


«Αλλάζουμε τη ζωή μας, αλλάζουμε την πολιτική» ήταν το κεντρικό σύνθημα στο τακτικό συνέδριο των Οικολόγων Πράσινων, που πραγματοποιήθηκε στις 28,29 και 30 Μαρτίου. Ένα νέο, 33μελές Πανελλαδικό Συμβούλιο και μια νέα Γραμματεία ήδη έχουν καταπιαστεί να υλοποιήσουν μια σειρά από σημαντικά πολιτικά ντοκουμέντα, που υιοθέτησε το συνέδριο.

Οι 231 σύνεδροι, από όλες τις περιοχές της χώρας, επιβεβαίωσαν μέσα από τις τοποθετήσεις τους στη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου και τις αποφάσεις που έλαβαν, ότι οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι και νέα ανερχόμενη δύναμη, που συσπειρώνει όλους όσους και όσες επιδιώκουν να φέρουν στο προσκήνιο της πολιτικής τις πράσινες ιδέες και προτάσεις, με τη δική τους αυτόνομη πολιτική παρουσία και να αποτελέσουν μια δύναμη που θα επαναφέρει στο προσκήνιο την πολιτική ως διαδικασία συγκρότησης εναλλακτικών προτάσεων, που επιλύουν τα προβλήματα και διαμορφώνουν τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις σε μια οικολογική και κοινωνικά αλληλέγγυα προοπτική.

Οι εργασίες άνοιξαν με συζήτηση για την πράσινη οικονομία, με κεντρικό ομιλητή τον Φιλίπ Λαμπέρτς, εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος, ιδρυτικό μέλος των οποίων είναι οι Οικολόγοι Πράσινοι. Χαιρέτησαν και εκπρόσωποι όλων των κομμάτων –εκτός ΝΔ- καθώς και εκπρόσωποι κινήσεων πολιτών και αυτοδοικητικών σχημάτων.

Οι σύνεδροι κατέληξαν μέσα σε ένα πνεύμα ομοφωνίας σε μια σειρά σημαντικών αποφάσεων για:

- Την πολιτική συγκυρία και την πολιτική παρέμβαση των Οικολόγων Πράσινων στις νέες συνθήκες που διαμορφώνει η περιβαλλοντική κρίση, η πλήρως αποτυχημένη πολιτική της κυβέρνησης και η βαθιά κρίση του δικομματισμού αλλά και της πολιτικής των παραδοσιακών κομμάτων, που απελευθερώνει σημαντικά τμήματα της κοινωνίας από τα κομματικά τείχη και τις πελατειακές σχέσεις.

- Την στρατηγική και τακτική τους, την προετοιμασία τους για τις ευρωεκλογές του 2009, τις εθνικές εκλογές όποτε και να γίνουν και τις εκλογές του 2010 για την αυτοδιοίκηση.

- Την οργανωτική και πολιτική ανάπτυξη των Οικολόγων Πράσινων καθώς και για την αποσαφήνιση του πολιτικού προφίλ τους.

- Τον πολιτικό προγραμματισμό και τις παρεμβάσεις/δράσεις τους σε κεντρικά και ειδικά πολιτικά θέματα.

Όπως τονίζεται στην απόφαση «πολιτικός στόχος μας δεν είναι απλώς να υπερβούμε το 3% στις ευρωεκλογές (και στις εθνικές εκλογές, όποτε γίνουν) αλλά να συμβάλλουμε σε αναδιάταξη των κομματικών τειχών, με στόχο να αποκλειστούν πλέον οι μονοκομματικές κυβερνήσεις, που έδειξαν τα όρια τους στις όποιες εκδοχές, η παντοδυναμία των δύο κομμάτων εξουσίας και η κοινωνία των κολλητών. Είναι καιρός, με την καταλυτική παρουσία των Οικολόγων Πράσινων στην πολιτική σκηνή, να περάσουμε σταδιακά σε μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών, συνταγματικά κατοχυρωμένη καθώς και σε πολυκομματικές κυβερνήσεις συνεργασίας, βασισμένες όμως σε πολιτικές προγραμματικές συμφωνίες δημόσια κατατεθειμένες. Μια τέτοια προοπτική είναι η μόνη αξιόπιστη εναλλακτική λύση απέναντι στην κρίση του δικομματισμού, σε σενάρια προσωποπαγών κομμάτων ή σχημάτων που επηρεάζονται από ιδιαίτερα επιχειρηματικά ή άλλα συντεχνιακά συμφέροντα ή σε πολιτικά σχήματα που μονίμως αντιστέκονται χωρίς να αντιπροτείνουν πολιτικές διεξόδους».

Ανυπολόγιστο ρίσκο

Η γενετική μηχανική, απάντηση στην πείνα;

Στην επίκαιρη συζήτηση για την παγκόσμια επισιτιστική καταστροφή γίνεται συνεχώς αναφορά για τις «νέες ποικιλίες» από τα εργαστήρια της γενετικής μηχανικής. Εντυπωσιακές διαφημιστικές υποσχέσεις δηλώνουν για τις μεταλλαγμένες ποικιλίες με καλύτερες θρεπτικές αξίες, με υψηλότερες αποδόσεις, ακόμα και με μικρότερες απαιτήσεις νερού. Η πρώτη γνωστή περίπτωση, το «χρυσό ρύζι» -με τη γενετική τροποποίηση να παράγει βιταμίνη Α- δεν έχει μπει ακόμα στην αγορά μετά από πάνω από 15 χρόνια έρευνας. Εντωμεταξύ έχει ανακοινωθεί το «σούπερ κεχρί για τους φτωχούς» με «περισσότερο σίδερο, διατροφικά αμινοξέα και βιταμίνες», «καλύτερα αφομοιώσιμο» και με τη δυνατότητα να αναπτυχθεί ακόμα και στην έρημο. Η πολυεθνική εταιρία Monsanto πείρε έγκριση για μια νέα ποικιλία σόγιας (Round-up Ready 2 yield, MON 89788) το Φεβρουάριο του 2008 στην Ιαπωνία, στις Φιλιππίνες και στη Ταϊβάν για να «αντιμετωπιστεί η παγκόσμια αυξανόμενη ζήτηση τροφίμων και καυσίμων».

Αυτές είναι οι υποσχέσεις των εταιρειών της βιοτεχνολογίας. Η πραγματικότητα όμως δείχνει μια άλλη εικόνα. Μετά από 20 χρόνια εξέλιξης και έρευνας της γενετικής μηχανικής, έχουν προκύψει μόνο δύο μεταλλάξεις, που καθορίζουν το 99% της παγκόσμιας καλλιέργειας ΓΤΟ: η ανθεκτικότητα σε ζιζανιοκτόνα και η ανθεκτικότητα σε έντομα (με Bt τοξίνες), για τέσσερα διατροφικά φυτά: καλαμπόκι, ελαιοκράμβη, σόγια και βαμβάκι..

Η καλλιέργεια ΓΤΟ απαιτεί προκαταβολικά ένα μεγάλο χρηματικό κεφάλαιο για το πολλαπλασιαστικό υλικό και τη αναγκαία σύγχρονη αγροτική τεχνολογία. Η σοδιές εξάγονται αποκλειστικά ως ζωοτροφή, ως πρώτη ύλη για τη βιομηχανία τροφίμων και παραγωγή ενέργειας στις δυτικές χώρες. Η μετατροπή των μεγάλων εκτάσεων για την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών ανάγκασε να μετοικήσουν πολλοί κάτοικοι από τις περιοχές τους στην Ασία και στη Λατινική Αμερική, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα άλλης εργασίας. Καταστράφηκαν επίσης τα τροπικά δάση και η γονιμότητα των εδαφών και προκάλεσε φτώχια και πείνα. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, απειλούνται περισσότερα από 100 εκατ. άνθρωποι να πεθάνουν από τη πείνα ενώ οι γιγαντιαίες εταιρίες του εμπορίου δημητριακών αποκτούν κέρδη ρεκόρ (Cargills, ADM και Μonsanto).

Είναι φανερό ότι επιδιώκεται να μπει η γενετική μηχανική από τη πίσω πόρτα.

Πηγές: 1) «Der Spiegel» 17, 2008, 2) Monsanto, USA, press release 05.02.2008, 3) The Independent, UK 4.5.2008, Geoffrey Lean

Πιστωτική κάρτα για το κλίμα

Η βιομηχανία της γενετικής μηχανικής θεωρεί την αλλαγή του κλίματος ως τη μεγαλύτερη «πρόκληση για την ανάπτυξη», εφόσον η γεωργία παράγει μια πολύ σημαντική ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου, π.χ. περισσότερη από ολόκληρο τομέα των μεταφορών. Έτσι, σχεδιάζονται τώρα ΓΤ φυτά, που πρόκειται να έχουν χαμηλότερες απαιτήσεις χημικών λιπασμάτων και ενέργειας. Υπάρχουν προσχέδια για τη γενετική μετάλλαξη ελαιοκράμβης, ζαχαροκάλαμου, καλαμποκιού και δημητριακών για την παραγωγή π.χ. μιας άλλης χημικής σύστασης ζάχαρης, λιγνίνης, κυτταρίνης, που δήθεν αυξάνουν την απόδοση αιθανόλης και βιοκαυσίμων. Ο υπολογισμός όμως του οικολογικού ισοζυγίου για τα ενεργειακά φυτά, σχετικά με τις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου έχει υπολογιστεί ότι είναι αρνητικός, όταν συμπεριληφθούν στον υπολογισμό τα απαραίτητα λιπάσματα και η κατανάλωση ενέργειας στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας.

Με τη μείωση στη κατανάλωση λιπασμάτων, που είναι η σκέψη των βιοτεχνολογικών εταιρειών –όπως π.χ. η γενετικά τροποποιημένη δέσμευση βιολογικού αζώτου– θα μπορούσε να μειωθεί η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τα οξείδια του αζώτου. Εδώ φαίνεται πόσο αδιάφορο είναι για τους βιοτεχνολόγους επιστήμονες αυτό που πραγματοποιούν στη φύση τα βακτηρίδια με τη συμβίωση τους στα ψυχανθή φυτά. Θεωρούν ότι μια διαγονιδιακή ποικιλία μ’ αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσε να αναδειχθεί ως «πιστωτική κάρτα» για το κλίμα! Πρόκειται εδώ για ένα σύστημα μπόνους που έχει εισαχθεί στη βιομηχανία, στην περίπτωση λιγότερης παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου από τα προβλεπόμενα. Με το ΓΤ πολλαπλασιαστικό υλικό -σύμφωνα με το ανάλογο “business plan”- θα μπορούσαν να γίνονται ακόμα και συναλλαγές τραπεζιτικών ομολόγων!!

Πηγή: The Wall Street Journal, USA 09. 10..2007

Γενετικά τροποποιημένα φυτά για την έρημο;

Η έρευνα για την ανάπτυξη γενετικά τροποποιημένων φυτών που ευδοκιμούν καλύτερα σε συνθήκες ξηρασίας, βρίσκεται στη προτεραιότητα των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών της βιοτεχνολογίας και προωθείται ιδιαίτερα με την ανάλογη προπαγάνδα (Dupont, Monsanto, Syngenta). Επειδή η άνοδος της θερμοκρασίας της γης και η έλλειψη νερού θεωρείται αναπόφευκτη, οι εταιρείες αυτές διεκδικούν μια «μεγάλη πρόκληση της αγοράς», στη δημιουργία πολλαπλασιαστικού υλικού προσαρμοσμένου σε αυτές τις συνθήκες.

Στα αίτια όμως για την αυξανόμενη ερημοποίηση, που εξαπλώνεται από τις ζώνες του Ισημερινού έως τις εγγύς περιοχές, συμπεριλαμβάνονται εκτός της αλλαγής του κλίματος και οι επιθετικές μέθοδοι καλλιέργειας των ΓΤΟ για την επίτευξη των οικονομικών τους στόχων. Η υλοτόμηση δασών, η μονοκαλλιέργεια, η χρήση καθολικών ζιζανιοκτόνων και χημικών λιπασμάτων, οδηγούν σε μια τεράστια διάβρωση, η οποία καταστρέφει κάθε χρόνο ευρύτερες περιοχές γόνιμου εδάφους. Το «επιστημονικό όραμα» των γενετιστών για την ανθεκτικότητα στη ξηρασία είναι η παραγωγή καινούργιων ποικιλιών με την μεταμόσχευση γονιδίων άλλων φυτών η μικροοργανισμών, έτσι ώστε το φυτό-δέκτης, να δημιουργήσει «βαθιές και δυνατές ρίζες, με τις οποίες μπορεί να απορροφήσει περισσότερο νερό, να το αποθηκεύει καλύτερα στα φύλα και στους βλαστούς και να δρομολογήσει την υγρασία απευθείας στο σχηματισμό του καρπού κι όχι στο σχηματισμό π.χ. φυλλώματος».

Η επιστημονική γνώση, όμως, για τα φυτά με φυσική ανθεκτικότητα στη ξηρασία δείχνει, ότι αυτή η ιδιότητα δεν εκφράζεται από «μερικά γονίδια», αλλά από μια προσαρμογή του συνόλου του γονιδιώματος, το οποίο ελέγχει το ορμονικό σύστημα σ’ όλη τη περίοδο ανάπτυξης του φυτού.

Πηγή: Reuters,13.01.2008, Carey Gillam, Biotech Companies race for drought-tolerant crops

Δεν εγκρίνει η Κομισιόν νέες ποικιλίες ΓΤΟ για καλλιέργειες

Στις 7 Μαΐου 2008 δεν έγιναν αποδεκτές τρεις νέες αιτήσεις έγκρισης γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών από την Ευρ. Επιτροπή. Το ανώτερο όργανο της ευρωπαϊκής εκτελεστικής εξουσίας, με τα 27 μέλη του, δικαιολόγησε την απόφαση αυτή με την αναγκαιότητα να υπάρξουν περισσότερες επιστημονικές αναλύσεις για τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και στο περιβάλλον.

Πρόκειται για αιτήσεις έγκρισης νέων αδειών κυκλοφορίας για την εμπορική καλλιέργεια στην Ευρώπη των ποικιλιών: καλαμπόκι 1507, της εταιρείας Pioneer Hi-breed, καλαμπόκι Bt 11, της εταιρείας Syngenta και η ποικιλία πατάτας «Amflora», της εταιρίας BASF (με αυξημένη ποσότητα αμύλου). Η Ε. Επιτροπή είχε επιτρέψει, μετά την άρση της απαγόρευσης το 2003 (Μορατόριουμ), την εισαγωγή και την εμπορία μίας σειράς ΓΤΟ, - δηλαδή χωρίς την έγκριση των κυβερνήσεων των χωρών κρατών ενώ από το 1998 δεν επέτρεψε τη καλλιέργεια νέων ποικιλιών ΓΤΟ. Όπως είναι γνωστό, υπήρξε μεγάλη αντίδραση της κοινής γνώμης της Ευρώπης για τις νέες αυτές ποικιλίες, ιδιαίτερα από την σημαντική ένσταση του Επιτρόπου Περιβάλλοντος Σταύρου Δήμα. Στη συνέχεια, για πρώτη φορά η Ε. Επιτροπή δεν συγκέντρωσε την απαιτούμενη πλειοψηφία στη διαδικασία της ψηφοφορίας που ακολούθησε.

Πηγή: Reuters, 07.05.2008, Jeremy Smith, UK

Λήγει έγκριση για το καλαμπόκι ΜΟΝ 810

Η μοναδική γενετικά τροποποιημένη ποικιλία, η οποία έχει έγκριση από το 1998 για καλλιέργεια -σύμφωνα με την Οδηγία 2001/18/EC είναι το καλαμπόκι ΜΟΝ 810. Πρέπει όμως να πάρει μια νέα άδεια κυκλοφορίας μέσα στο 2008, εφόσον μια έγκριση έχει ισχύ μόνο δέκα χρόνια. Αυτή η Οδηγία απαιτεί να ελεγχθούν από την EFSA (Ευρ. Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), με τις εκάστοτε ισχύουσες νομικές διατάξεις, όλες οι εμπειρίες που έχουν προκύψει από την καλλιέργεια και την κατανάλωση.

Η παραγωγός εταιρεία Monsanto, αντί να εφαρμόσει ένα επιστημονικό σχέδιο παρακολούθησης για τις επιπτώσεις της διαφιλονικούμενης Bt πρωτεΐνης Cry1Ab, επεξεργάστηκε απλά ερωτηματολόγια, που συμπληρώθηκαν από τους ίδιους τους αγρότες. Η υπηρεσία δεν δέχτηκε αυτόν τον τρόπο για να εντοπιστούν οι βλάβες που προξένησε αυτή η καλλιέργεια ΓΤΟ στο περιβάλλον.

Πηγή:ACRE, 03.04.2008, Brian John

Επιμόλυνση ελαιοκράμβης στο Καναδά

Στο Καναδά περισσότερο από το 90% των πιστοποιημένων δειγμάτων πολλαπλασιαστικού υλικού ελαιοκράμβης που ελεγχθήκαν, περιείχαν μη αναμενόμενες επιμολύνσεις από ΓΤΟ. Έτσι, δεν είναι πλέον δυνατόν να υπάρξει μια παραγωγή απαλλαγμένη από ΓΤΟ η μια βιολογική παραγωγή ελαιοκράμβης.

(Ανακοίνωση του Dr. Rene van Acker σε μία ενημερωτική εκδήλωση, καθηγητή και προέδρου του τμήματος φυτικής παραγωγής του Πανεπιστημίου Guelph στην Αυστραλία)

Πηγή: The Canberra Times, Australia, 05.02.2008

Oικολογία, υγεία και κατανάλωση

Πρόταση για ένα νέο κίνημα οικο-καταναλωτών

Οι καταναλωτικές συμπεριφορές είναι γνωστό ότι συμβάλλουν σημαντικά στην απαξίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Όμως η δύναμη των πολιτών ως καταναλωτών έχει σοβαρή οικονομική βάση και γι’ αυτό μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την παραγωγική διαδικασία και την ποιότητα των προϊόντων αλλά και το ίδιο το μέλλον του πλανήτη. Μένει να οργανωθούν.

Οι πολίτες, βέβαια, ολοένα και περισσότερο κατανοούν ότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν αφορά απλώς τη διατήρηση κάποιων φυτικών ή ζωικών ειδών αλλά την ίδια τη βιολογική τους υπόσταση. Η υποβάθμιση και η ρύπανση του περιβάλλοντος ευθύνεται για το 40% των θανάτων σε όλο τον κόσμο, όπως απέδειξε το Πανεπιστήμιο Cornell (Ν. Υόρκη) ενώ μόνον η τακτική έκθεση σε χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μειώνει κατά 10% τον αναμενόμενο χρόνο ζωής (Πανεπιστήμιο Άμστερνταμ).

Οι κύριες αιτίες θανάτων τις τελευταίες δεκαετίες στις πλούσιες χώρες αλλά και στη δική μας οφείλονται σε καρκίνους, καρδιοπάθειες και αυτοκινητιστικά δυστυχήματα. Τα θύματα είναι περισσότερα από αυτά των πολέμων ή των επιδημιών παλαιότερων εποχών, αν και ταυτόχρονα με την εξάπλωση των εκφυλιστικών παθήσεων επανεμφανίζονται και ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί.

Ειδικά από κάποια μορφή καρκίνου πεθαίνει το 24% των ευρωπαίων πολιτών και το ίδιο ποσοστό έχει επιβεβαιωθεί και για την Ελλάδα. Υποστηρίζεται βάσιμα ότι το 70% των καρκίνων οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι επιπτώσεις κλιμακώνονται: π.χ. κάθε αραίωση του στρώματος του όζοντος κατά 1%, αυξάνει κατά 1,4% την καρκινογόνο δράση των υπεριωδών ακτίνων, κάτι που έχει ως συνέπεια την αύξηση του καρκίνου του δέρματος κατά 3%.

Η υγεία της φύσης, λοιπόν, είναι και υγεία των ανθρώπων.

Γι΄ αυτό και προάσπιση της υγείας σημαίνει κυρίως παρέμβαση στις αιτίες που την υπονομεύουν καθημερινά. Τοξικές ουσίες και καρκινογόνοι παράγοντες, ρύπανση και επικίνδυνα τρόφιμα, ατυχήματα αλλά και ανθυγιεινοί τρόποι ζωής επιβαρύνουν την υγεία μας πολύ περισσότερο από ό,τι μπορεί να βοηθήσει η όποια ιατρική περίθαλψη.

Παρόλα αυτά, η βιομηχανοποίηση και εμπορευματοποίηση της παραγωγής από ένα τεχνοκρατικό, συγκεντρωτικό, καταναλωτικό μοντέλο είχε ως αποτέλεσμα τη χημικοποίηση της ζωής στο σύνολό της -και τώρα τη μετάλλαξή της- με στόχο τα μεγαλύτερα κέρδη.

Ειδικά η γεωργία, έγινε εντατική, υδροβόρα και χημικοσυντηρούμενη. Ως απάντηση, βέβαια, η βιομηχανία της γενετικής μηχανικής δεν πλασάρισε –προφανώς- την οργανική/βιολογική γεωργία αλλά τα μεταλλαγμένα, δηλαδή εντελώς νέες μορφές ζωής, που δεν θα είχαν ποτέ αναπτυχθεί με φυσικό τρόπο. Όμως η απελευθέρωση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον εμπεριέχει ανυπολόγιστους και μη αναστρέψιμους κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον ενώ βάζει σε κίνδυνο την ασφάλεια τροφίμων για τις επόμενες γενιές.

Είναι φανερό ότι η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση αποτελεί τον κοινό παρανομαστή μιας μεγάλης γκάμας ζητημάτων. Κάποια από αυτά, όπως τα μεταλλαγμένα, τα διατροφικά σκάνδαλα ή η κλιματική αλλαγή, φαίνονται να αφορούν κυρίως το περιβάλλον. Άλλα πάλι, όπως το παγκόσμιο εμπόριο και οι σχέσεις Βορρά-Νότου, μοιάζουν καθαρά οικονομικά. Στην πραγματικότητα, η κοινωνία υποτάσσεται: η κυριαρχία του ανταγωνισμού και η λογική του βραχυπρόθεσμου οικονομικού οφέλους ασκούν τεράστιες πιέσεις, τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία.

Με την ανάπτυξη της βιομηχανίας μέσα στον 20ό αιώνα, τόσο λόγω του μεγέθους του μηχανισμού της, όσο και λόγω των κερδοσκοπικών στόχων των οικονομικών δυνάμεων που την ελέγχουν, η ίδια η παραγωγή όχι απλώς επηρεάζει αλλά προσανατολίζει και καθορίζει την κατανάλωση. Δημιουργεί, μέσα από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρει, καινούργιους τομείς, καινούργιο αντικείμενο, καινούργιο περιεχόμενο στην κατανάλωση, που δεν συνδέεται κατ΄ ανάγκη με τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες ή με τις φυσικές τους προτεραιότητες.

Η μεταπολεμική εισβολή του πλαστικού και των χημικών απορρυπαντικών στη ζωή μας, για παράδειγμα, ήρθε ως αποτέλεσμα των εφαρμογών της πετροχημικής βιομηχανίας και των συμφερόντων των μεγάλων εταιρειών χημικών προϊόντων. Στα συμφέροντα των εταιρειών πετρελαίου και της αυτοκινητοβιομηχανίας οφείλεται η θέση που πήρε το Ι.Χ. αυτοκίνητο στη ζωή μας τις τελευταίες δεκαετίες.

Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο εκατομμύρια χημικές ουσίες έχουν μπει στη ζωή μας και πολλές απ’ αυτές εξακολουθούν να δολοφονούν εμάς και τον πλανήτη. Πιο συγκεκριμένα:

- Τα βαρειά μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο) εξακολουθούν να ρυπαίνουν τα νερά, τα ποτάμια, τις θάλασσες. Η τοξικότητά τους δημιουργεί στους θαλάσσιους οργανισμούς νευροφυσιολογικές διαταραχές, καρκινογενέσεις, μεταλλάξεις, ανατροπή της ενζυμικής και ορμονικής δραστηριότητας. Σημαντικό είναι το γεγονός της βιοσυσσώρευσης αφού έχει αποδεχθεί ότι π.χ. το κάδμιο στα μύδια μπορεί να είναι και 100 χιλιάδες φορές περισσότερο απ’ ότι στο νερό. Ο υδράργυρος ενώ έχει καταργηθεί στα γεωργικά μυκητοκτόνα, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία χρωμάτων, χαρτιού, χλωρίου, καυστικού νατρίου, ηλεκτρικών συσκευών κτλ. Στη Μιναμάτα της Ιαπωνίας είχαν παρατηρηθεί εξαιτίας αποβλήτων βιομηχανίας πλαστικών ανωμαλίες στην όραση, πονοκέφαλοι, παράλυση άκρων, βλάβες στα έμβρυα κτλ. Ο μόλυβδος χρησιμοποιείται επίσης στη χρωματουργία, τις μπαταρίες, την υάλωση ειδών υγιεινής, πήλινων σκευών κτλ.

- Οι οργανοχλωριομένες ενώσεις είναι σταθερές, τοξικές, και βιοσυσσωρεύονται στους ζωντανούς οργανισμούς. Είναι πάνω από 11.000, δεν υπάρχουν στη φύση, γι’ αυτό και λένε ότι «ο Θεός έκανε 102 στοιχεία και ο διάβολος μόνο 1: το χλώριο». Οι επιπτώσεις τους είναι αυξημένη θνησιμότητα και δυσμορφίες (στα ψάρια), όγκοι, βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστημα, στειρότητα, μείωση σπέρματος, καρκίνος του στήθους, αποβολές. Χρησιμοποιείται, ακόμη, στην παραγωγή φυτοφαρμάκων, CFC‘s, πλαστικών PVC, λεύκανση χαρτιού, απολύμανση νερού κτλ.

- Τα χημικά λιπάσματα έχουν ως συνέπεια τη συνεχή αύξηση της συγκέντρωσης νιτρικών αλάτων στα υπόγεια νερά. Τα νιτρικά μέσα στο σώμα μετατρέπονται σε νιτρώδη και μετά σε νιτροζαμίνες. Οι επιπτώσεις στα μωρά είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Η κατίσδειση του νερού που τα περιέχει, διαρκεί αρκετά χρόνια, γι’ αυτό και σήμερα πίνουμε τα νιτρικά από τα λιπάσματα της δεκαετίας του ’70.

Είναι αλήθεια πως η ελληνική αγορά «βομβαρδίζεται» τα τελευταία χρόνια από «πράσινα» προϊόντα, που δηλώνουν πως δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, που ανακυκλώνονται, που διασπώνται κτλ. Σπρέι, σαμπουάν, μπαταρίες, απορρυπαντικά, φέρουν συχνά ετικέτα με την ένδειξη «προϊόν φιλικό προς το περιβάλλον». Όμως, πολλά από αυτά τα προϊόντα, που παράγουν μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, δεν είναι και τόσο «αθώα». Χρειάζεται προσοχή και ενημέρωση. Και επιπλέον, στήριξη των πραγματικών «πράσινων» τεχνολογιών και επενδύσεων στη χώρα μας.

Γενικά, στις χώρες με υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, το πρόβλημα είναι η ίδια η κατανάλωση, το επίπεδο και οι μορφές της. Οι γενικότερες διαβιωτικές συνθήκες επηρεάζονται αρνητικά από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και από τις συνθήκες στο χώρο διαμονής και εργασίας, από τον καταπιεστικό κοινωνικό μηχανισμό, από τη δυσκολία επικοινωνίας σε ανθρώπινο επίπεδο.

Ως προς την παραγωγική απασχόληση, ο χρόνος και η ένταση της εργασίας δεν μειώνεται αντίστοιχα με την αύξηση της παραγωγικότητας, γεγονός που οφείλεται τόσο στο υψηλό κόστος της κατανάλωσης όσο και στη συνεχή -τεχνητή- «ανανέωση» και «επέκταση» των «αναγκών». Βασικό «εργαλείο» για τη νέου τύπου εκμετάλλευση είναι η προσχεδιασμένη φθορά των προϊόντων ή η κατευθυνόμενη απαξίωσή τους, που αναγκάζει τους καταναλωτές είτε να αγοράζουν «φθηνά» αγαθά που θα πρέπει να αντικαταστήσουν σύντομα είτε να παρακολουθούν τη «μόδα».

Μεγάλο ποσοστό αυτής της πολυδάπανης –τελικά- κατανάλωσης αφορά την υπερκατανάλωση –δηλαδή την υπέρβαση των πραγματικών αναγκών- τη σπατάλη –με προϊόντα που προμηθεύεται κανείς χωρίς να χρησιμοποιεί- τον ανορθολογισμό –με τη μη σωστή ιεράρχηση- και τη δημιουργία τεχνητών «αναγκών», που ως σύνολο επιβαρύνουν αντί να διευκολύνουν τη ζωή των καταναλωτών.

Όμως ο ανεπτυγμένος κόσμος -αλλά και οι κυρίαρχες τάξεις σ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο- έχουν υιοθετήσει έναν τρόπο ζωής που είναι αδύνατο να διαδοθεί στο σύνολο των ανθρώπων. Για να γίνει αυτό θα χρειαζόμασταν αρκετούς πλανήτες. Για να μπορούν, λοιπόν, κάποιοι να «ευημερούν» -συχνά υπέρβαροι και με εκφυλιστικές αρρώστιες- κάποιοι άλλοι θα πρέπει να υποφέρουν και να υποσιτίζονται. Και, κυρίως, να παραμένουν εξαρτημένοι:

«Αν ψάχνεις για έναν τρόπο ώστε οι άνθρωποι να γονατίζουν μπροστά σου και να εξαρτώνται από σένα, νομίζω ότι η εξάρτηση στα τρόφιμα είναι ο καλύτερος τρόπος».

Είναι το λόγια του αμερικάνου γερουσιαστή Χιούμπερτ Χάμφρεϋ, ήδη από το 1957, που έγινε αργότερα αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Να γιατί η πείνα και ο υποσιτισμός αυξάνονται. Και να σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας -όπως ανέδειξε ο Ζακ Αταλί- για να εξαλειφθεί η κακή σίτιση και η πείνα σήμερα στον κόσμο θα αρκούσε να αποπροσανατολιστεί το 2% της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών προς εκείνους που το έχουν ανάγκη. Αντί γι’ αυτό, καταναλώνουμε κατά κεφαλή τρεις φορές περισσότερα δημητριακά από τους λαούς του «αναπτυσσόμενου» κόσμου, αφού τα μισά απ’ αυτά πηγαίνουν στη διατροφή των ζώων μας.

Είναι, λοιπόν, πάντα επίκαιρο το σύνθημα: «Εμείς να τρώμε καλύτερα, αυτοί να μην πεθαίνουν απ’ την πείνα».

Την ίδια στιγμή, ο καταναλωτισμός που αδειάζει τα ράφια των καταστημάτων σε Ευρώπη και Β. Αμερική, είναι μια από τις σημαντικές αιτίες της οικολογικής καταστροφής. Γι’ αυτό και οι καταναλωτές και ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν τα προϊόντα που υποβαθμίζουν το περιβάλλον και υποσκάπτουν την υγεία της φύσης και των ανθρώπων. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα χρήσιμων προσωπικών κατευθύνσεων ή πρακτικών διεθνούς αλληλεγγύης –όπως το δίκαιο εμπόριο- που θα μπορούσαν να τους εμπνεύσουν. Όμως η απάντηση στο πρόβλημα δεν είναι μόνο το να καταναλώνουμε σωστά. Είναι κυρίως το να καταναλώνουμε λιγότερο και με ευθύνη απέναντι στον πλανήτη, τους συνανθρώπους μας και τις επόμενες γενιές.

Υπάρχει, λοιπόν, ανάγκη για έναν αναπροσανατολισμό του ίδιου του «καταναλωτικού κινήματος» σε μια συνολική οικολογική κατεύθυνση, στοχεύοντας στην αλλαγή του σπάταλου, εκμεταλλευτικού και ρυπογόνου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης. Ένα νέο περιεχόμενο απαιτεί περιορισμό της σπατάλης πρώτων υλών και ενέργειας, υιοθέτηση καθαρών τεχνολογιών, ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων παραπροϊόντων, μέγιστο βαθμό ανάκτησης, ανακύκλωσης κι επαναχρησιμοποίησης προϊόντων ή πρώτων υλών αλλά και κριτική στο μοντέλο υγείας, βάρος στην πρόληψη και τα εναλλακτικά θεραπευτικά συστήματα κ.α. Χρειάζονται, όμως, και νέες μορφές άμεσης δράσης, με κινητοποιήσεις των πολιτών και μέσω του Internet, με παρεμβάσεις σε σχολεία και πανεπιστήμια, με ουσιαστική υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της υγείας τους αλλά και με πραγματική περιφρούρηση του εισοδήματός τους, με δικτύωση σε χώρες παραγωγής των προϊόντων, με υπεράσπιση της φύσης και της βιοποικιλότητας, των δικαιωμάτων των ζώων, με κατάθεση εναλλακτικών λύσεων και υποδειγμάτων ενός άλλου τρόπου ζωής, μη καταναλωτικού, ουσιαστικά ανθρώπινου και οικολογικού.

Αλλά στο ζήτημα αυτό θα επανέλθουμε.

Μιχάλης Τρεμόπουλος

Κυριακή 27 Ιουλίου 2008

Κυκλοφοριακό: αυτοοργάνωση των πολιτών ΤΩΡΑ!

Είμαι μια από εκείνους που για λόγους ιδεολογικούς και πρακτικούς [ευθύνη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, δεν χρειάζεται να ψάχνω για παρκάρισμα και είναι φθηνά] χρησιμοποιούν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Δεν μου αρέσει, όμως, να παίζουμε τους μάρτυρες [δηλ. να παίρνουμε το λεωφορείο μόνο επειδή το θεωρούμε προοδευτικό] και σκέφτομαι ότι ένα βήμα πολιτικό και πρακτικό είναι να προσπαθήσουμε την αυτοοργάνωση των πολιτών της πόλης μας, να απαιτήσουμε και να συμβάλλουμε στη βελτίωση των ΜΜΜ. Την άμεση βελτίωση. Πολίτες που χρησιμοποιούμε το λεωφορείο να οργανωθούμε κατά γειτονιά σε ομάδες. Η κάθε ομάδα θα εκλέγει έναν αντιπρόσωπο κι’ όλοι οι αντιπρόσωποι θα αποτελούν το συντονιστικό. Μπορεί να ξεκινήσει μ’ ένα μικρό κείμενο κι’ ένα τηλέφωνο κατά περιοχή που θα κολλήσουμε στις στάσεις του λεωφορείου μαζί μ’ ένα μοίρασμα κειμένου που θα μοιραστεί στις στάσεις και μέσα στα λεωφορεία. Να συνεχίσουμε μ’ ένα συνέδριο κάπου στο πανεπιστήμιο και να συντάξουμε ένα σχέδιο δράσης. Σύνθημα που προτείνω: ΩΣ ΕΔΩ!

Οι ομάδες αυτές λοιπόν μπορούν να δώσουν διέξοδο αυτοοργάνωσης σ’ όλον τον κόσμο που θέλει ν αντιδράσει αλλά δεν ξέρει πως. Γιατί μόνος είναι μικρός κι αδύναμος απέναντι στον ΟΑΣΘ, στην τροχαία, στη διοίκηση και το κράτος γενικότερα. Οργανωμένοι οι επιβάτες αποκτούμε πρόσωπο και δύναμη. Μπορούμε να ελέγξουμε την σύμβαση του ΟΑΣΘ, τον πληθυσμό που φορτώνει στα λεωφορεία, τον αριθμό των λεωφορείων που ρίχνει στο δρόμο, την καταλληλότητα των οχημάτων, το ποιος και πως ορίζει τον αριθμό των όρθιων επιβατών, τον έλεγχο των διαδρομών κ.λ.π. Να προτείνουμε συλλογικές αρνήσεις εισιτήριου κάθε που συλλαμβάνεται ο ΟΑΣΘ να παρανομεί, καταλήψεις λεωφορείων χωρίς παρεμπόδιση της μετακίνησης και με την συμμετοχή των επιβατών. Να αναρτήσουμε πινακίδες με τις προτάσεις μας και με τα δικαιώματα των επιβατών στις στάσεις και στα λεωφορεία. Να κινητοποιήσουμε ίσως και τις οργανώσεις των καταναλωτών. Σε τελική ανάλυση μπορούμε να ζητήσουμε ακύρωση της υπάρχουσας σύμβασης του κράτους με τον ΟΑΣΘ ως μονοπωλίου στις αστικές συγκοινωνίες, να προτείνουμε νομοθεσία που να ευνοεί ανταγωνιστικά ΜΜΜ στην προοπτική όμως ενιαίας λειτουργίας, ενιαίου εισιτηρίου και παροχής υπηρεσιών ΜΕ ΚΥΡΙΟ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΗΝ ΕΛΚΥΣΤΙΚΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΚΑΠΟΙΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ.

Είναι ίσως ώρα να ξαναθυμηθούμε και το ΤΡΑΜ. Πειραιάς, Γιάννενα και Βόλος ζήτησαν από την ΤΡΑΜ Α.Ε. να κάνει μελέτες για τις πόλεις τους. Γιατί όχι και για τη Θεσσαλονίκη; Η τρύπα του ΜΕΤΡΟ να χρησιμεύσει στην διαμπερή διέλευση του προαστιακού στα πλαίσια μιας συνδυασμένης ανάπτυξης των ΜΜΜ βλέποντας κι έξω από την πόλη. Και να γίνουν βέβαια οι αναγκαίες προσαρμογές της μελέτης.

Να ζητήσουμε έναν διαφορετικό σχεδιασμό επίλυσης του κυκλοφοριακού, διεκδικώντας για τα ΜΜΜ τα χρήματα που διατίθενται στα ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας και προορίζονται για την υποθαλάσσια, το ΜΕΤΡΟ και την εξωτερική περιφερειακή. ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΟΥΜΕ τους ΔΡΟΜΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΠΟΛΗ ΓΙΑ ΤΑ ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ, ΤΟ ΤΡΑΜ, ΤΑ ΠΟΔΗΛΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΕΖΟΥΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΠΗΡΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ. Να σηκωθούν τα παρκαρισμένα από τις βασικές αρτηρίες, τις ράμπες των πεζοδρομίων, τα πεζοδρόμια και τις στροφές των δρόμων. Ενδεχόμενα και διόδια στο κέντρο για τα Ι.Χ. Να υπάρξει αστυνόμευση. Το Ι.Χ. να είναι η τελευταία λύση.

Φαντάζομαι πως αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι μπορούμε να κάνουμε θα εκπλαγούμε ευχάριστα από τον πλούτο των προτάσεων που θα προκύψουν. Αρκεί να ξεφύγουμε στην πολιτική μας λειτουργία από τους κλειστούς χώρους και ν ανοιχτούμε στους δρόμους, στην κοινωνία. Αν καταφέρουμε να προκαλέσουμε αλλαγές ώστε να γίνουν πιο ελκυστικά τα ΜΜΜ, ίσως οι επιβάτες, οι δημότες, σε τελική ανάλυση ο κόσμος που κατοικεί σ’ αυτή την πόλη και γύρω από αυτήν, να γίνει πιο ευήκοος στις απόψεις μας, γατί είναι βασικό οι πολίτες να αλλάξουν άποψη για το Ι.Χ. και να στραφούν στα ΜΜΜ. Όταν ο πολίτης θα μπορεί να φθάνει στον προορισμό του εύκολα γρήγορα κι ευχάριστα, η ζωή του θα βελτιωθεί, θα ανέβει η αυτοεκτίιμηση του και σίγουρα θα αρχίσει να έχει κι άλλες απαιτήσεις παραπέρα βελτίωσης της πόλης.

Πρέπει να απαντήσουμε και σ ένα μεγάλο ερώτημα: Τι θα προτείνουμε για τα σταθμευμένα στους δρόμους αυτοκίνητα που πρέπει να φύγουν; Ποιες είναι οι λύσεις που προτείνουν στάθμευση αλλά δεν θα είναι φιλικές στην αυτοκίνηση με Ι.Χ.; Ενώ εδώ σκεφτόμαστε να κάνουμε πολλά parking μέσα στην πόλη, σε πολλές πόλεις του εξωτερικού που ήδη έχουν προχωρήσει σε επιτυχημένα μέτρα, απαγορεύουν την κατασκευή θέσεων στάθμευσης στα νέα κτίρια.

· Ποιες είναι οι οικονομικές δυνατότητες της πόλης μας σε επίπεδο σχεδιασμού;

· Ποιοι θα έχουν λόγο στο σχεδιασμό;

· Πως επιδρά το κυκλοφοριακό στην ποιότητα ζωής στην πόλη και στην οικονομία της πόλης;

· στην υγεία (παχυσαρκία, εκφυλιστικές ασθένειες, κατάθλιψη κτλ)

· σε τελική ανάλυση στην καθημερινή μας ευτυχία;

Με αφορμή το κυκλοφοριακό να δούμε τον επανασχεδιασμό της πόλης μας, όπως ανάφερα και στην αρχή, με ορίζοντα εκατονταετίας. Μια πόλη που αυτή τη στιγμή είναι συντονισμένη στην εξυπηρέτηση του Ι.Χ. αυτοκίνητου δηλαδή των εργολάβων δρόμων, των εμπόρων αυτοκίνητων και υγρών καυσίμων και των διάφορων πολιτευτών, που με οποιοδήποτε τρόπο εξυπηρετούν και εξυπηρετούνται από το κύκλωμα αυτό και να την κάνουμε πόλη για τους κατοίκους της.

Ο προοδευτικοί πολίτες που ζούμε στις πόλεις, να στραφούμε και στα άλλα προβλήματα της: Τους ελεύθερους χώρους, το πράσινο και την κακοποίηση που υφίσταται από τους Δήμους, το ενεργειακό, τις υποδομές, την ποιότητα του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου, την ποιότητα του αέρα, την διατροφή, την επικοινωνία, την σύγχρονη παιδεία, τον καθημερινό πολιτισμό, την οικονομία της πόλης. Είναι τα βασικά. Να καταλάβουμε ότι δεν αρκεί η ανακύκλωση, χρειάζεται μείωση της παραγωγής σκουπιδιών που σημαίνει ολιγοφαγία, στροφή στην ποιότητα και αντικαταναλωτική φιλοσοφία και πολιτική.

Κατ’ αντιστοιχία επίλυση του κυκλοφοριακού σημαίνει να κατεβούμε από το Ι.Χ., να περπατήσουμε [μέσα από ωραίες διαδρομές], να πάμε με ποδήλατο [σε ασφαλείς και ενιαίους ποδηλατοδρόμους συνεχούς ροής], να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ελκυστικά ΜΜΜ, να πάρουμε πίσω τους δρόμους από τα Ι.Χ.! Να επιβάλλουμε την συμμετοχή μας στη λήψη των αποφάσεων.

Καζάνα Ντίνα,
αρχιτέκτων μηχανικός

Δευτέρα 21 Ιουλίου 2008

Η νέα περιφερειακή μελετάται, η καταστροφή της πόλης και των δασών συνεχίζεται

Οι αντιρρήσεις που ο Δήμαρχος Θέρμης εξέφρασε στην εφημερίδα «Μακεδονία» στις 20 Μαΐου για τη χάραξη της Εξωτερικής Περιφερειακής στα όρια του Δήμου Θέρμης είναι ένα θετικό βήμα για την έναρξη ενός διαλόγου, που θα αφορά όχι μόνο το συγκεκριμένο δρόμο αλλά και του ρόλου της αυτοκίνησης ενόψει της σημερινής και χειρότερης ενεργειακής κρίσης αλλά και των -υπαρκτών ήδη- δυσάρεστων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Σε σχετική συνεδρίαση στο Δήμο Θέρμης παραβρέθηκε και ο Γ. Τζιώλας, ως εκπρόσωπος της Οικολογικής Κίνησης, που εξέφρασε τις απόψεις που ακολουθούν. Είναι καιρός να αναπτυχθεί και στη χώρα μας ένα κίνημα ενάντια στην ανεξέλεγκτη κατασκευή δρόμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΕΣΠΑ, δηλαδή το τελευταίο πλέον κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, όπως και το δημοσιευμένο χωροταξικό στο κεφάλαιο για τις χερσαίες μεταφορές, δεν ασχολείται καθόλου με τους πεζούς, τους ποδηλάτες, το τραμ, ελάχιστα με το σιδηρόδρομο και μόνο με τους αυτοκινητόδρομους.

Όταν πριν από τριάντα χρόνια περίπου δημοσιεύονταν τα πρώτα σχέδια της εσωτερικής περιφερειακής (μελέτη Τριανταφυλλίδη), οι υποστηρικτές της διαβεβαίωναν προς κάθε «κατεύθυνση ότι θα έλυνε ΟΡΙΣΤΙΚΑ το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης και η ζημία για το Σέιχ Σου θα ήταν αμελητέα. Όσοι αντιταχθήκαμε στην κατασκευή της λέγαμε ότι σε λίγο καιρό, με τη λογική της ιδιωτικής αυτοκίνησης, θα χρειαζόταν και δύο περιφερειακές ενώ το δάσος θα υφίστατο ανεπανόρθωτες ζημιές. Οι εξελίξεις επαλήθευσαν τις χειρότερες προβλέψεις μας. Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, ο απόλυτος μονόδρομος της αυτοκίνησης είχε εξαντλήσει τις δυνατότητες της περιφερειακής και προέκυψε η «ανάγκη» κατασκευής των ανισόπεδων κόμβων με νέες καταστροφές του δάσους.
Το αυτοκίνητο καταλαμβάνει όσο χώρο του επιτρέψεις και η αλόγιστη χρήση του προκαλεί εθισμό, όχι ατομικό αλλά κοινωνικό. Και με τη νέα μορφή της η Εσωτερική Περιφερειακή ήδη παρουσιάζει σημεία κορεσμού ενώ η έκταση του δάσους έχει μειωθεί κατά περίπου 4.000 στρέμματα, πολλαπλάσια από τα υπολογιζόμενα στις ποικίλες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επιπλέον, έχει αποκοπεί τελείως από την πόλη ό,τι δάσος απέμεινε, αφού δεν υπάρχει παρά ένας μόνο δρόμος προσέγγισης για πεζούς και ποδηλάτες. Οι δίοδοι κάτω από τις κοιλαδογέφυρες είναι γεμάτες μπάζα και σκουπίδια, που πετούν οι διερχόμενοι οδηγοί.
Τα 190 χλμ. δασικών δρόμων και δεκάδες ασφαλτοστρωμένων, οι τεράστιοι όγκοι σκουπιδιών σ’ όλη την έκταση του Σέιχ Σου έχουν μετατρέψει ένα μοναδικό και πολύτιμο για την -πόλη δάσος σε σκιά της πρότερης μορφής του. Επιπλέον η ευεργετική επιρροή και παρουσία του δασικού αέρα στην ατμόσφαιρα της πόλης έχει ουσιαστικά μηδενιστεί από την παρουσία του φράγματος καυσαερίων της περιφερειακής. Η κατάσταση του Σέιχ Σου σήμερα είναι πολύ χειρότερη απ' ότι του Υμηττού στην Αθήνα.
Η Θεσσαλονίκη έχει τη χειρότερη αέρια ρύπανση και το μικρότερο ποσοστό πρασίνου σε όλη την Ευρώπη, πράσινο που μειώνεται διαρκώς μέσα και γύρω από την πόλη. Την ίδια πορεία ακολουθούν και τα προάστιά της, εκεί όπου κατέφυγαν οι κάτοικοι για να γλυτώσουν από τις κακές συνήθειες μέσα στην πόλη. Τα έργα που σχεδιάζονται να γίνουν, όπως υποθαλάσσια αρτηρία και εξωτερική περιφερειακή, έργα της ίδιας ακριβώς μονοδιάστατης αντίληψης και λογικής, απλά θα χειροτερεύσουν τη σημερινή κατάσταση.
Όλες οι μεταφορές και μετακινήσεις μέσα και γύρω από την πόλη εκτελούνται -και στο μέλλον ακόμη περισσότερο- οδικώς. Ιδιαίτερα οι μετακινήσεις, κατά περίπου 85% σήμερα και μελλοντικά πάνω από 90%, θα εξαρτώνται από το Ι.Χ. αυτοκίνητο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα Π.Ε.Π. Κεντρικής Μακεδονίας τα ποσά που αφορούν ποδηλατοδρόμους και αστικές μεταφορές είναι μηδενικά, σε μια πόλη όπου το ποσοστό μετακινήσεων με Μ.Μ.Μ. είναι από τα πιο μικρά στην Ευρώπη.
Η επιλογή της αυτοκίνησης για όλες πλέον τις εντός και εκτός πόλεως μετακινήσεις, που σαφώς δείχνει η διάθεση τεραστίων ποσών αποκλειστικά για αυτοκινητοδρόμους, αγγίζει τα όρια της εγκληματικής αδιαφορίας για τις επιπτώσεις στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Όταν η επιθυμία, αλλά και οι προσπάθειες γίνονται για να μειωθεί η αέρια ρύπανση ιδιαίτερα από τα αέρια του θερμοκηπίου, τοπικά αλλά και παγκόσμια, στη Θεσσαλονίκη προωθούμε και χρηματοδοτούμε τις λύσεις που αυξάνουν τις εκπομπές αυτές. Την ίδια ώρα, παρά τα φληναφήματα περί σηράγγων, η διέλευση της Εξωτερικής Περιφερειακής και η κατασκευή ανισόπεδων κόμβων μέσα στα δάση του Φιλύρου, του Σέιχ Σου και του Χορτιάτη θα καταστρέψει οριστικά χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων, βασικών εξουδετερωτών των θερμοκηπιακών αερίων, πολλές των οποίων είναι πρόσφατα αναδασωμένες. Η κατανάλωση καυσίμου ανά επιβάτη είναι τέσσερις φορές περισσότερο με νε Ι.Χ. απ’ ότι με το σιδηρόδρομο και τρεις φορές σε σχέση με το μετρό. Η κατανάλωση καυσίμου ανά μεταφερόμενο κιλό φορτίου είναι έξι φορές περισσότερο με ένα φορτηγό αυτοκίνητο απ’ ότι με το σιδηρόδρομο.
Η κατασκευή της Εσωτερικής Περιφερειακής συνέτεινε, μαζί με άλλους παράγοντες, στην εξάπλωση της πόλης της οποίας η έκταση αυξήθηκε κατακόρυφα μέσα σε είκοσι χρόνια. Η εξάπλωση αυτή τροφοδοτήθηκε και τροφοδοτεί την χωρίς όρια αυτοκίνηση, που απαιτεί την ατέρμονα κατασκευή δρόμων και την ανελέητη καταστροφή πρασίνου και αέρα, κάτι που κατ' ευφημισμό αποκαλείται «επέκταση σχεδίου πόλης». Μακροχρόνιες έρευνες έδειξαν ότι πόλεις που στηρίζονται στα Ι.Χ. αυτοκίνητα για μετακινήσεις και μεταφορές αυξάνονται και διαχέονται στο περιβάλλον, προκαλώντας πολύ μεγαλύτερες καταστροφές σ’ αυτό. Αντίθετα, οι πόλεις που στηρίζονται συγκοινωνιακά σε μέσα σταθερής τροχιάς (τραμ, μετρό, σιδηρόδρομο) αναπτύσσονται αρμονικά και συγκεντρωμένα γύρω από βασικούς πόλους.
Όσοι υπόσχονται ότι η κατάσταση μέσα στην πόλη θα βελτιωθεί με την κατασκευή της εξωτερικής περιφερειακής, θα διαψευστούν, όπως και οι όμοιοί τους με την εσωτερική περιφερειακή.
Σε καμία σύγχρονη μεγαλούπολη δεν εξαρτώνται οι μετακινήσεις μέχρι 2 εκατομμύρια εποχικά ανθρώπων αποκλειστικά από το Ι.Χ. και τον αδύναμο ΟΑΣΘ. Υπάρχει ένα μείγμα μέσων σταθερής και μη τροχιάς, που εξαρτάται από τις τοπικές ιδιομορφίες και συνθήκες.
Στην Κοπεγχάγη μέσα στην πόλη, το 35% των κατοίκων μετακινείται με ποδήλατο ενώ στη Θεσσαλονίκη καταστρέφονται και τα τελευταία μέτρα των ελάχιστων ποδηλατοδρόμων.
Στη Λυών οι συγκοινωνίες εξαρτώνται από το τραμ, το οποίο έχει ξηλωθεί εδώ και πενήντα χρόνια από την πόλη μας. Μια αρχή για δίκτυο τραμ μπορεί ακόμη να γίνει με κατασκευή γραμμών στις διαπλατύνσεις της οδού Λαγκαδά.
Οι προαστιακές μετακινήσεις στις μεγάλες πόλεις στηρίζονται στο σιδηρόδρομο, με εξαίρεση και πάλι τη Θεσσαλονίκη.
Οι κραυγές για βελτίωση του οδικού δικτύου υποκρύπτουν το γεγονός ότι το οδικό δίκτυο της χώρας, αλλά και του νομού μας είναι από τα πιο πυκνά στην Ευρώπη ενώ το σιδηροδρομικό από τα τρία τελευταία. Την ώρα πού σχεδιάζεται ο αυτοκινητιστικός βρόγχος γύρω από την πόλη, το σιδηροδρομικό δίκτυο προς Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη διατηρεί την αρχική του χάραξη του 1896!!!! Οι δύο δρόμοι που η ΕΓΝΑΤΙΑ Α.Ε. κατασκεύασε προς Σέρρες και Βουλγαρία έχουν ως συνέπεια την κοπή δεκάδων χιλιάδων δένδρων, την καταστροφή χιλιάδων στρεμμάτων δάσους και γεωργικών εκτάσεων, την αποκλειστική διενέργεια των μετακινήσεων και μεταφορών προς και από Βουλγαρία με αυτοκίνητα επιβατικά και φορτηγά. Είναι η τρίτη οδική πρόσβαση προς τον ίδιο προορισμό μεταπολεμικά ενώ η σιδηροδρομική πρόσβαση ανάγεται στην εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η πολυδιαφημιζόμενη Εγνατία οδός, πέρα από τις ανυπολόγιστες καταστροφές σε πανίδα και χλωρίδα πιθανότητα θα επιτείνει την τάση ερήμωσης της ελληνικής ορεινής επαρχίας, τάση που διαρκώς μεγαλώνει μετά το τέλος του εμφυλίου, παρά την κατακόρυφη αύξηση των οδικών και μόνο προσβάσεων. Η κατασκευή δρόμων λειτουργεί πλέον όχι ως αναπτυξιακός μοχλός αλλά ως αντλία εκκένωσης για τις ορεινές περιοχές της χώρας, εκκένωση που δεν αντισταθμίζεται από τις εποχιακές τουριστικές μετακινήσεις.
Στην Αθήνα πολύ ευφυώς επιλέχθηκε η λύση της κοινής πορείας Μετρό και Προαστιακού (και Αττικής οδού) μέχρι το Αεροδρόμιο, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα επέκτασης του προαστιακού προς Λαύριο, επέκταση που ήδη μελετάται.
Η πρόταση μας για παρόμοια συμπόρευση στη σήραγγα του Μετρό και δημιουργία προαστιακού σιδηροδρόμου στις ακτές του Θερμαϊκού, από αεροδρόμιο μέχρι Χαλκιδική, συνάντησε παγερή αδιαφορία. Είναι όμως ένα απόλυτα εφικτό –από τεχνικής άποψης- έργο, που προσφέρει τη ΜΟΝΗ διέξοδο για τις μετακινήσεις στις ανατολικές περιοχές του Νομού.
Στην πόλη μας, οποιαδήποτε πρόταση δεν αφορά κατασκευή δρόμου και δευτερευόντως μετρό, απορρίπτεται ή γελοιοποιείται.
Μέσα στην πόλη και στη δυτική πλευρά οι υπάρχουσες και σε αχρηστία εν πολλοίς ευρισκόμενες σιδηροδρομικές γραμμές μπορούν να επισκευαστούν, να επεκταθούν και να αποτελέσουν τον κορμό ενός προαστιακού σιδηρόδρομου με αφετηρία το Λιμάνι της πόλης. Υπάρχει πλήρης σχετική προμελέτη, που συντάχθηκε με πρωτοβουλία και έξοδα του ΤΕΕ-ΤΚΜ, χωρίς περαιτέρω συνέχεια.
Μέσω του Λιμανιού αυτού μπορούν να συνδέονται οι υπόλοιποι θαλάσσιοι προορισμοί και αφετηρίες από την Κασσάνδρα μέχρι τις ακτές της Πιερίας, στα πλαίσια μιας θαλάσσιας συγκοινωνίας που παραμένει το ζητούμενο για τη Θεσσαλονίκη και τα θαλάσσια προάστια. Οι ισχυρισμοί για δυσκολίες κατασκευής δικτύων μέσων σταθερής τροχιάς λόγω εδαφικών ιδιομορφιών (κλίσεις κ.λ.π.) αναιρούνται από το γεγονός ότι σε πολλές χώρες του κόσμου, από το Περού μέχρι την Ελβετία, οι σιδηρόδρομοι φθάνουν σε προορισμούς μέχρι ύψους 3.000 μ. και μάλιστα σε πολλούς από αυτούς δεν υπάρχει αυτοκινητόδρομος, για να μην καταστραφεί το περιβάλλον. Ομοίως, η ανεξέλεγκτη πρόσβαση αυτοκινήτου σε όλες τις περιοχές των δασών και προστατευόμενων –υποτίθεται- περιοχών αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα.
Η Εσωτερική Περιφερειακή αποτελεί τη χειρότερη κατασκευαστικά περιφερειακή οδό της χώρας και όσοι ιδιαίτερα μελέτησαν τις ανισόπεδες θα πρέπει να έχουν τύψεις συνειδήσεως. Μπορεί όμως έστω και τώρα να βελτιωθεί, με αποκατάσταση της επικοινωνίας μεταξύ πόλεως και δάσους ή μεταξύ των δύο τμημάτων του δάσους εκεί όπου το ύψος των πρανών επιτρέπει τη μερική έστω υπογειοποίηση, όπως π.χ. στην Άνω Τούμπα, στις Συκιές κ.λ.π.
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την κατασκευή χώρων στάθμευσης υποχρεωτικά σε όλες τις νεοανεγειρόμενες οικοδομές, κοστίζουν μικρό μέρος των απαιτουμένων ποσών για υποθαλάσσια και Εξωτερική Περιφερειακή και ΜΟΝΟΝ αυτά μπορούν να βελτιώσουν τις αφόρητες κυκλοφοριακές και ατμοσφαιρικές συνθήκες, χωρίς παραπέρα καταστροφές του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των δασών.

Γιάννης Τζιώλας,
Διπλ/χος Μηχ/γος - Ηλεκ/γος,
Αντιπρόεδρος Φίλων του Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης,
Μέλος του Δ.Σ. της Οικολογικής Κίνησης Θεσσαλονίκης

Planet Diversity: Πολιτισμική Πολυφωνία και Βιολογική Ποικιλομορφία

Η Βόννη αποτέλεσε επίκεντρο του πλανητικού ενδιαφέροντος και των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων με στόχο τη διατήρηση και την προστασία της βιολογικής ποικιλομορφίας στον πλανήτη. Αφενός, στις 12-16 Μαΐου έλαβε χώρα η Παγκόσμια Συνάντηση των Κυβερνήσεων για τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων των ζητημάτων της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλομορφία (Convention on Biological Diversity), αφετέρου, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, έλαβε χώρα η Παγκόσμια Συνάντηση για το Μέλλον της Διατροφής και της Αγροτικής Ανάπτυξης στον Πλανήτη, ως μια φωνή επαγρύπνησης, διαμαρτυρίας αλλά και παρέμβασης στις πολιτικές διαπραγματεύσεις, τόσο της συνάντησης για τη «Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλομορφία», όσο και της συνάντησης για το «Πρωτόκολλο της Βιοασφάλειας», το οποίο επίσης διεξήχθη στη Βόννη μετά το πέρας της πρώτης διαπλανητικής κυβερνητικής συνάντησης, δηλαδή μεταξύ των 19 και 23 Μαΐου 2008.

Αναμφίβολα, η σταδιακή αλλά δραματικά αυξανόμενη απώλεια της βιοποικιλότητας καθώς και το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής αποτελούν δύο από τους σημαντικότερους και περισσότερο πολυσυζητημένους οικολογικούς κινδύνους παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Η παγκόσμια διατροφή και η γεωργία βάλλονται άμεσα από την ευρέως επιταχυνόμενη ανθρωπογενή παρέμβαση στη φύση, χάριν της ανάπτυξης του επιστημονικού κλάδου της γενετικής μηχανικής αλλά και την ολοένα αυξανόμενη εκμετάλλευση, βιομηχανοποίηση, ομογενοποίηση και εμπορευματοποίηση των περιεχομένων της φυσικής κληρονομιάς. Η επικράτηση ενός ακραία τεχνοκρατικού λόγου και η επικυριαρχία των παγκόσμιων μονοπωλίων και ελέγχου ιδιαίτερα στους τομείς της ασφάλειας των τροφίμων αλλά και της αειφόρου ανάπτυξης της γεωργίας αποτελούν από τις σημαντικότερες απειλές για την επικράτηση των μονοκαλλιεργειών και τη συνεπακόλουθη απώλεια της βιολογικής ποικιλομορφίας, ό,τι και αν αυτή μπορεί να σημαίνει για την ανθρωπότητα και την αξία της ανθρώπινης ζωής.
Εντός αυτών των πλαισίων, καθίσταται πρωτίστη ανάγκη η δημιουργία ενός παγκόσμιου κοινωνικού κινήματος, ενός παγκόσμιου κοινωνικού δικτύου, που θα μπορέσει να σταθεί ως αντίποδας και θα υψώσει μια μορφή εμποδίου, μια μορφή ανασταλτικού παράγοντα στην πραγμάτωση των σχεδίων και των πλασματικών υποσχέσεων των πολυεθνικών. Το Planet Diversity αποτελεί ένα τέτοιο εγχείρημα, οργάνωσης και κινητοποίησης ποικίλων κοινωνικών φορέων και ομάδων συμφερόντων, που θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ως φορέας επαγρύπνησης της ανθρωπότητας και κυρίως των πολιτικά ιθυνόντων, κρατουσών κοινωνικών ομάδων. Η επιλογή της τοποθεσίας διεξαγωγής του Συνεδρίου δεν ήταν τυχαία, καθώς το παγκόσμιο πολιτικό, κοινωνικό και επιστημονικό/ακαδημαϊκό ενδιαφέρον ήταν στραμμένο στη Βόννη. Προς αυτή την κατεύθυνση αποσκοπούσε και η διαδήλωση που διεξήχθη την πρώτη μέρα της συνάντησης. Με αυτόν τον τρόπο, η παγκόσμια Κοινωνία των Πολιτών συνέθεσε την πολιτισμική πολυφωνία της, καθιστώντας σαφή την επιφύλαξή της στα μεγαλεπίβολα σχέδια των πολυεθνικών αλλά και την αντίδρασή της σε οποιεσδήποτε πολιτικές υπέρ της επικράτησης μίας πλανητικής «μονοκουλτούρας» (monoculture). Ήταν ένας τρόπος ανάδειξης του παγκόσμιου πλανητικού ενδιαφέροντος και της ευαισθητοποίησης της ανθρωπότητας έναντι των ζητημάτων που ως επί το πλείστον αποτελούν αντικείμενο και έρμαιο των πολιτικών βουλήσεων και χειρισμών. Η διαδήλωση, λοιπόν, των 6.000 ατόμων κατέστη μία καταφανής διακήρυξη ότι τα ζητήματα της διατήρησης της βιολογικής και γενετικής ποικιλομορφίας, αλλά και της προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το ζήτημα της επιβίωσης και της διατήρησης της ανθρώπινης ζωής και της πολιτισμικής ποικιλομορφίας στον πλανήτη. Η συγκέντρωση ποικίλων κοινωνικών ομάδων από όλες τις γωνιές του πλανήτη αλλά και η ενεργός συμμετοχή τους στη διεξαγωγή των εκδηλώσεων μετά το πέρας της διαδήλωσης, με τοπικές μουσικές και προϊόντα από τις 6 ηπείρους διατρανώνει την μαζικότητα του γεγονότος αλλ’ επίσης υποδηλώνει την αμοιβαία αλληλεπίδραση μεταξύ της βιολογικής και της πολιτισμικής ποικιλομορφίας.

Η προαναφερθείσα διακήρυξη αποτέλεσε βασικό αντικείμενο πραγμάτευσης και συζήτησης τις επακόλουθες ημέρες, όπου έλαβε χώρα το συνέδριο του Planet Diversity. Ήταν πραγματικά ένα ποικιλόμορφο συνέδριο πλανητικού επιπέδου από πολλές διαφορετικές σκοπιές. Αφενός, ήταν καταφανής η ποικιλομορφία των ομάδων συμφερόντων (interest groups), που συμμετείχαν στο συνέδριο. Μέλη και εκπρόσωποι διαφόρων ΜΚΟ με περιβαλλοντικά, ανθρωπιστικά και κοινωνικο-πολιτικά ενδιαφέροντα (π.χ. προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων), εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων και φορέων (π.χ. βιοκαλλιεργητές, περιοχές και ζώνες ελεύθερες από μεταλλαγμένα προϊόντα) από διάφορες γωνιές του πλανήτη, εκπρόσωποι καταναλωτών αλλά και επίσης μέλη της παγκόσμιας ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας και πολιτικοί αντιπρόσωποι κρατικών οργανισμών και διεθνών φορέων συμμετείχαν, αποσκοπώντας στην ανάδειξη της πολυσήμαντης αξίας της διατήρησης της βιολογικής ποικιλομορφίας, ως αναπόσπαστο κομμάτι διατήρησης της πολιτισμικής κληρονομιάς και των τοπικών παραδοσιακών αξιών. Εντός αυτού του πολιτισμικού πλουραλισμού και της διαπλανητικής πολυφωνίας, καθώς επίσης και των διεπιστημονικών προσεγγίσεων αλλά και της πληθώρας των φωνών, των επιχειρημάτων και των λόγων, ο όρος «planet diversity» ήταν καθ’ όλα αντιπροσωπευτικός αυτού του γεγονότος, ενός γεγονότος διαμαρτυρίας, επαγρύπνησης αλλά και γιορτής υπέρ της προστασίας της φύσης.
Εξέχουσες προσωπικότητες συμμετείχαν, με ιδιαίτερα αξιοσημείωτες αναφοράς αυτές των Vandana Shiva, Farida Akther, Arpad Puzdai και άλλων, οι οποίοι αναμόχλευσαν τις πολυπρισματικές διαστάσεις της διατήρησης της φύσης και κατ΄ επέκταση της ανθρώπινης ζωής, αφενός ως στενά ορισμένου βιολογικού φαινομένου αλλά και ως ενός ευρύτερου κοινωνικο-πολιτισμικού γεγονότος αναμφιβόλου αξίας. Ιδιαίτερα κεντρικά σημεία αναφοράς αποτέλεσαν η διασπορά των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (‘μεταλλαγμένων’) στον πλανήτη, η επικράτηση των μονοκαλλιεργειών αλλά και η ανάδειξη των βιοκαυσίμων (αγρο-καυσίμων) ως του νέου πεδίου εφαρμογής των πρακτικών της γενετικής μηχανικής και, ως εκ τούτου, των πολιτικο-οικονομικών συμφερόντων που αυτές εξυπηρετούν. Εν αντιθέσει, η αξία της διατήρησης της φυσικής κληρονομιάς, ως κομμάτι της παραδοσιακής γνώσης, των τοπικών αξιών και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων αποτέλεσαν μανιφέστο των ομάδων/εκπροσώπων της παγκόσμιας Κοινωνίας Πολιτών. Βασική προϋπόθεση επίτευξης αυτού του στόχου αποτελεί η προαγωγή ενός διαφορετικού μοντέλου, βασισμένου στο παράδειγμα του πλούτου της πλανητικής βιολογικής ποικιλομορφίας αλλά και της εγγενούς και διαγενεακής ανθρώπινης γνώσης περί αυτού. Με άλλα λόγια, ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών είναι εξέχουσας σημασίας σε μία προσπάθεια επιβολής ενός γνήσιου και ‘αγνού’, εναλλακτικού μοντέλου βασισμένου στις παραδοσιακά δοσμένες γνώσεις και αξίες, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναυσμα και επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος των επιστημόνων. Γιατί, όπως επισημάνθηκε στα δρώμενα του εν λόγω συνεδρίου, η παραδοσιακή γνώση και οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες –και, ως εκ τούτου, η πολιτισμική ποικιλομορφία- μπορεί να διασφαλισθεί μόνο εντός των συνθηκών διατήρησης της βιολογικής ποικιλομορφίας αλλά και το αντίστροφο: Η πολιτισμική ποικιλομορφία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη της πολιτισμικής ποικιλομορφίας, των παραδοσιακών γνωστικών μοντέλων και αξιών στον πλανήτη. Γι αυτό το λόγο, η διατήρηση της πλανητικής ποικιλομορφίας, σε όποιες μορφές και αν αυτή συναντάται, αποτελεί προστατευτική δικλείδα ενάντια σε κάθε μορφή ανθρώπινης άγνοιας και αλαζονείας αλλά και την ασφαλέστερη εγγύηση υπέρ της διατήρησης και εξασφάλισης της μεγίστης δυνατής ελευθερίας επιλογών, τόσο για τις σύγχρονες όσο και για τις μελλοντικές γενιές εντός των πλαισίων μία εξέχουσας δημοκρατικής κοινωνίας, βασισμένης στις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης και διαγενεακής ισότητας.

Katerina Psarikidou
Doctoral Student, Dpt of Sociology, Lancaster University, UK
Researcher, FAAN EC Project, GENEWATCH

Κυριακή 13 Ιουλίου 2008

Πρώτευσαν σε αντιοικολογική δράση

Σουφλιάς, Πολύδωρας, Δήμος Θεσσαλονίκης, Κιλτίδης και Minoan Group οι βραβευθέντες

Απονεμήθηκαν και φέτος από την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης τα βραβεία αντιοικολογικής δράσης σε δημόσια πρόσωπα, που έχουν διαπρέψει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς για πράξεις ή παραλείψεις σε βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής.

Τα βραβεία έχουν συμβολικό χαρακτήρα και αποτελούν ύστατη άμυνα σε όλους αυτούς που κάθε 5η Ιουνίου φορούν τα καλά τους ρούχα και πλέκουν εγκώμια σε ένα περιβάλλον που εξοντώνεται:

1. Βραβείο της πυρηνοκίνητης αυθαιρεσίας

Στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιά για τις θέσεις του υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, για το νέο Χωροταξικό Σχέδιο, για το όργιο ανάπτυξης και υπερεκμετάλλευσης για τουριστικούς λόγους κάθε φυσικής γωνιάς της χώρας (χιονοδρομικά, τουριστικά θέρετρα, διάνοιξη δρόμων, κλπ), για τη συμβολή του στα νέα εργοστάσια καύσης λιγνίτη και για την επέκταση του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης, με σοβαρές επιπτώσεις στο Θερμαϊκό.

2. Βραβείο της ασύμμετρης πυρόσβεσης

Στον πρώην Υπουργό Δημόσιας Τάξης κ. Β. Πολύδωρα, για την ανεπάρκεια στο περσινό ολοκαύτωμα της Πελοπονήσου και της υπόλοιπης Ελλάδας και για τη βίαιη «πυρόσβεση» των διαδηλωτών στην Πάρνηθα, ενάντια στον αποχαρακτηρισμό υπέρ του καζίνου μέρους του καμμένου δάσους.

3. Βραβείο της τσιμεντένιας κακογουστιάς

Στο Δήμο Θεσσαλονίκης, για τη δραματική ελάττωση των χώρων πράσινου στην πόλη και ειδικά στο μέτωπο της παραλίας, το οποίο έχει πλημμυρίσει από μπετόν, με ανάθεση της διαμόρφωσης πάρκων σε κατασκευαστικές εταιρείες.

4. Βραβείο της δασικής λαμπαδηφορίας

Στον υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Κ. Κιλτίδη, για την τοποθέτησή του υπέρ της αντιδασικής «τακτοποίησης» του ζητήματος των ιδιωτικών εκτάσεων του Σέιχ Σου.

5. Βραβείο της ανυπόφορης ανάπτυξης

Στην εταιρεία Minoan Group, που επιδιώκει με διάφορες μεθοδεύσεις να οικοπεδοποιήσει τουριστικά το μοναδικό Κάβο Σίδερο στην Κρήτη, υλοποιώντας το μοντέλο της άγριας ανάπτυξης, κόντρα στην τοπική κοινωνία.

Τετάρτη 9 Ιουλίου 2008

«Πάρτε την πόλη στα πόδια σας»

25 χρόνια από την 1η ποδηλατοπορεία στην Ελλάδα

Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 1.6.08 πολύχρωμη ποδηλατοπορεία στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, με αφορμή τα 25 χρόνια από την πρώτη ποδηλατοπορεία στην Ελλάδα.

Με αφετηρία το Λευκό Πύργο, στις 11.00 π.μ. ποδηλάτες όλων των ηλικιών, με πολύχρωμα μπαλόνια και χτυπώντας τα κουδούνια τους, μέσω των οδών Ν. Γερμανού, Τσιμισκή, Σαλαμίνας και Λ. Νίκης μετέφεραν το μήνυμα της διεκδίκησης των δρόμων από τα ΙΧ αυτοκίνητα.

Κατά τη διάρκεια της ποδηλατοπορείας, γίνονταν στάσεις σε διάφορα κομβικά σημεία και οι ποδηλάτες αποτύπωναν στο δρόμο το σήμα του ποδηλάτου, σε μια συμβολική κίνηση για τη διεκδίκηση ποδηλατόδρομων μέσα στην πόλη.

Μετά τον τερματισμό της ποδηλατοπορείας, 50 περίπου ποδηλάτες προχώρησαν σε διαμαρτυρία μπροστά στο ξενοδοχείο «Μακεδονία Παλλάς», όπου από την πλευρά της παραλίας και πάνω στο πλακόστρωτο, παρκάρουν πια μόνιμα ΙΧ αυτοκίνητα, καταλαμβάνοντας το χώρο από τους περιπατητές και τους ποδηλάτες. Τοποθετήθηκαν εναλλακτικές κλήσεις για αντικοινωνική συμπεριφορά στα ΙΧ και ειδοποιήθηκε η Δημοτική Αστυνομία, η οποία κατέφτασε μετά από 20 λεπτά αλλά μόνο για να διώξει έναν Νιγηριανό μικροπωλητή, που πουλούσε τσάντες μέσα στον ήλιο.

Να σημειωθεί ότι είναι η τρίτη ποδηλατοπορεία που πραγματοποιείται τους τρεις τελευταίους μήνες στη Θεσσαλονίκη, κάτι που αποδεικνύει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη χρήση του μέσου και αρκετός κόσμος που ασφυκτιά με την κυκλοφοριακή κατάσταση που επικρατεί.

Διαδηλώσεις με ποδήλατα, με αιτήματα για διευκόλυνση της κίνησής τους και για πόλεις χωρίς αυτοκίνητα (ή έστω το κέντρο τους) υλοποιούνται εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70, σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις αρκετοί πολίτες άρχισαν να διεκδικούν να κυκλοφορούν με το ποδήλατό τους, σε μια προσπάθεια να ανακαταλάβουν το χώρο της πόλης από τα αυτοκίνητα. Σταδιακά οι διαδηλώσεις με ποδήλατα γίνονται μαζικές και οι οργανώσεις πολιτών και ποδηλατών επιβάλλουν στις αρχές τουλάχιστον κάποιες από τις θέσεις τους. Το ίδιο συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα, όπου οι ποδηλάτες γίνονται πια ένα υπολογίσιμο κίνημα.

Στην Ελλάδα, η πρώτη πορεία με ποδήλατα πραγματοποιήθηκε την 1η Ιουνίου 1983, δηλαδή πριν από 25 χρόνια. Είχαν γίνει μάλιστα και 13 συλλήψεις και δίκη για παρακώλυση συγκοινωνιών! Η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης ήταν ο φορέας που διοργάνωσε εκείνη την ποδηλατοπορεία, με βασικό αίτημα «κυκλοφορία για όλους -πεζούς, ποδήλατα, άτομα με ειδικές ανάγκες».

25 χρόνια μετά, το αίτημα να προωθηθεί με πρακτικό τρόπο το ποδήλατο μέσα στην πόλη, παραμένει επίκαιρο. Και επιπλέον, όσοι συμμετείχαν στην ποδηλατοπορεία αυτή το έκαναν και για να τιμήσουν παράλληλα την προϊστορία του μαχόμενου ποδηλάτη στη χώρα μας.

Εκτός από την Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, είχαν δηλώσει υποστήριξη οι εξής φορείς:

-Αθλητικός Σύλλογος «Ο ποδηλάτης»,

-Ποδηλατικός Εκδρομικός Όμιλος «Θεσσαλονίκη»,

-Streetpanthers

-Bikerespect

-Ένωση για τα δικαιώματα των πεζών

-Οικολογία Αλληλεγγύη

-Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη

-World Naked Bike Ride

-Ένωση Ποδηλατικών Σωματείων Μακεδονίας-Θράκης

Πάρκα και χώροι πράσινου της πόλης

Τα χαρακτηριστικά που είχαν παλιότερα οι χώροι πράσινου της Θεσσαλονίκης, σήμερα τα έχουν χάσει ολοκληρωτικά. Υπεύθυνη για τη σημερινή απαράδεκτη κατάληξή τους και το φυτικό μινιμαλισμό που τα χαρακτηρίζει, είναι η πολυδάπανη τσιμεντολογική που έχει κυριαρχήσει στη διοίκηση του Δήμου και η ανάθεση της «ανάπλασής» τους σχεδόν εξ ολοκλήρου σε ιδιωτικές εταιρείες και όχι σε γεωπονοδασολογικούς φορείς, πιθανόν και δημόσιους, που ήταν παλιότερα.
Πιο παλιά, τα πάρκα συχνά ήταν οιονεί τεχνητά οικοσυστήματα. Τα χαρακτήριζε η μεγάλη ποικιλία βλάστησης και ειδών δέντρων, θάμνων κλπ, κατά κανόνα ντόπιων ποικιλιών ή και οπωροφόρων ή άλλων εξωτικών, που ταίριαζαν λόγω των απαιτήσεων και χαρακτηριστικών τους με το αστικό περιβάλλον. Όχι ότι δεν γίνονταν και λάθη, όπως με τις λεύκες (καβάκια) με το επιφανειακό ριζικό σύστημα και τους αείλανθους (βρωμόδεντρα) που έχουν απίστευτα μεγάλη αναπαραγωγική και βλαστική ικανότητα και φυτρώνουν ακόμα και σε ρωγμές κτιρίων και πεζοδρομίων.
Άμα όμως κοιτάξουμε τα εναπομείναντα παλιότερα πάρκα (ΧΑΝΘ, Πεδίο Άρεως, Τρίτο Σώμα, Πάρκο Κρήτης κλπ) ή και μεγάλες αυλές διατηρητέων αρχοντικών σπιτιών ή κτημάτων (ο πάλαι ποτέ Κήπος του Καλού στην Τούμπα και ο κήπος στη Νέα Κρήνη μετά το νοσοκομείο της Παναγίας) και μετά τα συγκρίνουμε με τα μεταγενέστερα πάρκα αλλά και αυτά των τελευταίων χρόνων (καινούργια ή αναπλασμένα) θα καταλάβουμε αμέσως τη διαφορά.

Τα παλιότερα πάρκα σφύζουν από ζωή, κυρίως σε πουλιά και έντομα, τα δέντρα έχουν πλούσια σκιά, στο δε έδαφος κυριαρχεί γκαζόν ή μικρά κηπάκια με λουλούδια και περιβάλλονται από θαμνοφράχτες πολυετών θάμνων (αγγελικές, λιγκούστρες, ευώνυμα, κλπ). Το πλούσιο φύλλωμα αποτελεί και κάποιο είδος φίλτρου για τα καυσαέρια αλλά και διατηρεί την υγρασία του εδάφους, ελαττώνοντας έτσι τις ανάγκες για συχνό πότισμα. Συχνά το γκαζόν αντικαθίστατο με τον καιρό από μεγάλη ποικιλία άγριων ποών, συνήθως ραδικιών, αγριομαργαριτών και αγριομολοχών, που την άνοιξη στα πιο προσήλια μέρη έβγαζαν και λουλούδια. Το τσιμέντο και οι πλάκες περιορίζονταν σε μονοπάτια για τη διάσχισή τους και τα παγκάκια ήταν πάρα πολλά και ξύλινα, μια και ουσιαστικά τα πάρκα ήταν αποκλειστικά για την αναψυχή και την ανάπαυση των πολιτών.
Η επόμενη γενιά πάρκων (δεκαετίες 70-80) αλλά και η ανάπλαση των παλιότερων δείχνει μια τάση για αύξηση του τσιμέντου και ελάττωση των δέντρων, καθώς και της ποικιλότητάς τους. Προτιμούνται μικροί θάμνοι, οι θαμνοφράχτες σταδιακά εγκαταλείπονται και αντικαθίστανται από μικρά τσιμεντένια παρτέρια. Οι διάδρομοι μέσα στα πάρκα φαρδαίνουν τόσο ώστε άνετα να χωράνε αυτοκίνητα! Όλες οι αναπλάσεις σε Πάρκο ΧΑΝΘ, Πεδίο Άρεως αλλά και πάρκα παραλίας έχουν αυτό το χαρακτηριστικό: αύξηση της τσιμεντοποιημένης επιφάνειας σε βάρος του πράσινου, είτε φαρδαίνοντας τους υπάρχοντες διαδρόμους, είτε δημιουργώντας νέους ή πλατείες για να στήσουν κάποιο μνημείο: π.χ. για την εθνική αντίσταση, για την Κορέα, κλπ. Οι ανάγκες σε νερό είναι αυξημένες, μια και τα δέντρα και οι θάμνοι είναι πλέον αραιοί και ο ήλιος στεγνώνει αμέσως το έδαφος.
Και φτάνουμε στη σημερινή εποχή της «ατσαλάκωτης» ανάπλασης (δεκαετίες ‘90-‘00), όπου πλέον οι επιφάνειες πράσινου μετατρέπονται σε απομονωμένα παρτέρια με αναλώσιμη βλάστηση (συνήθως εποχιακά είδη), που περιβάλλονται από ψηλά ακαλαίσθητα τσιμεντένια παρτέρια, πολλά επίπεδα δαπέδων και κοφτές γωνίες, αυξάνοντας τον κίνδυνο ατυχήματος αλλά και εκτεταμένες αλάνες τσιμέντου και πλακών. Τα παγκάκια, όταν υπάρχουν, είναι συνήθως τσιμεντένια, η ψηλή βλάστηση ελάχιστη και ο κάθε πολίτης είναι εκτεθειμένος στα καυσαέρια των αυτοκινήτων, μια και δεν έχει προβλεφτεί ψηλή φυσική βλάστηση που να τα συγκρατεί κάπως. Επιπλέον αυξάνεται και η θερμοκρασία το καλοκαίρι από το «άναμμα» των τσιμέντων, κάνοντας αδύνατη την παραμονή σε αυτά των πολιτών τους καλοκαιρινούς μήνες. Όσο για τα ζώα της πόλης, έχουν πλέον περιοριστεί το πολύ σε 3-4 είδη πουλιών (κορακοειδή, σπουργίτια, δεκαοχτούρες) και ελάχιστων εντόμων.
Επίσης, η τάση για υπογειοποίηση των πάρκινγκ κάτω από πάρκα εντείνει το φαινόμενο της κατασκευής τέτοιων πάρκων-κονσερβών με περισσότερο τσιμέντο και λιγότερο πράσινο. Χαρακτηριστική περίπτωση η καταστροφή του δασυλλίου στη συμβολή Παπαναστασίου και Ν. Εγνατίας μπροστά από το Ιπποκράτειο. Ο λόγος αυτής της υποβάθμισης είναι και γιατί δεν υπάρχει ελεύθερο έδαφος από κάτω για ανάπτυξη δυνατού ριζικού συστήματος για μεγάλα δέντρα, οπότε προτιμούνται μικρά παρτέρια με γκαζόν και λίγα εποχιακά φυτά ή πολύ μικροί θάμνοι, βλάστηση η οποία είναι με ημερομηνία λήξεως.
Συχνά κόβονται αιωνόβια δέντρα με τεράστιο φωτοσυνθετικό δυναμικό για διάνοιξη νέων δρόμων ή υπογειοποίηση πάρκινγκ και αντικαθίστανται με ελάχιστα δενδρύλλια, τα οποία είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να μεγαλώσουν ποτέ στο τωρινό και συνεχώς επιβαρυνόμενο αφιλόξενο αστικό περιβάλλον των καυσαερίων και του καλοκαιρινού καύσωνα. Τα μεγάλης ηλικίας δέντρα πέρασαν αυτό το ευαίσθητο στάδιο της ηλικίας τους σε πολύ πιο φιλόξενο περιβάλλον, όπου το πράσινο και οι ανοιχτοί χώροι ήταν κυρίαρχοι και συνεπώς οι περιβαλλοντικές συνθήκες ευνοϊκότερες για την ομαλή ανάπτυξή τους. Κάθε αιωνόβιο δέντρο που κόβεται σ’ ένα τέτοιο υποβαθμισμένο αστικό περιβάλλον αφαιρεί τόνους οξυγόνου από την πόλη και την αναπνοή μας και δεν μπορεί να αντικατασταθεί ο εξυγιαντικός του ρόλος του ούτε με χίλια δενδρύλλια.
Παρακάτω αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά μόνο πάρκα, που είτε υπέστησαν «ατσαλάκωτη» ανάπλαση, είτε ήταν πρώην ακάλυπτοι χώροι που δόθηκαν για δήθεν χώρους πράσινου:
-Πάρκο Ποντίων, δίπλα στο Αλκαζάρ: το πράσινο εξαλείφθηκε τελείως, αφήνοντας δυο τρεις «ζαρντινιέρες» και το υπόλοιπο είναι ένα ταψί τσιμέντου.
-Πάρκο Βενιζέλου: Ένα απέραντο μαρμάρινο ταψί, με ελάττωση του φυσικού πράσινου του παλιού πάρκου και αντιαισθητικό περιορισμό και απομόνωση πολλών δέντρων με πεζούλια, αντί για ενιαίο χώρο πράσινου. Κατάργηση πολλών παγκακιών σε έναν τόσο μεγάλο χώρο με ρατσιστικά κριτήρια (για να μην μαζεύονται μετανάστες και -κατά συνέπεια- μικρολωποδύτες!!!).
-Πλατεία Άθωνος: Μια κυκλική τσιμεντένια αλάνα με λίγα παρτέρια-«ζαρντινιέρες» και στη μέση ένα δένδρο που συνεχώς ξεραίνεται και αντικαθίσταται.
-Πεζόδρομος Αριστοτέλους: Θα μπορούσε να αυξηθεί ο προϋπάρχων χώρος πράσινου και να φυτευτούν και μεγάλα δέντρα κατά την πεζοδρόμηση. Δεν έγινε.
-Είσοδοι ΔΕΘ από ΧΑΝΘ και Συντριβάνι: Παντελής ανυπαρξία πράσινου, ψηλά και επικίνδυνα μαρμαρένια πεζούλια, καθώς και ανισόπεδο τσιμεντένιο δάπεδο.
-Πάρκο ΧΑΝΘ, Πεδίο Άρεως: αν και διατηρούν την παλιά τους φυσιογνωμία, έχουν υποστεί στο παρελθόν ανάπλαση αυξάνοντας την τσιμεντένια επιφάνειά τους σε βάρος του πράσινου. Το δεύτερο απειλείται από την υποθαλάσσια με εξαφάνιση ή δραματική υποβάθμιση.
-Πλατεία Ναυαρίνου: Σε μια ανάπλαση αυξήθηκε το τσιμέντο σε βάρος του πράσινου.
-Λευκός Πύργος: Το αποκορύφωμα της κακογουστιάς, τσαπατσουλιάς και τσιμεντοποίησης! Καταστράφηκε το ιστορικό πάρκο και πολλά αιωνόβια πεύκα γύρω του και αντικαταστάθηκε με επικίνδυνα ευθύγραμμα μαρμάρινα πεζούλια σε αισθητική παραφωνία με το μνημείο. Καταστροφή του πάρκου γύρω από το άγαλμα του Βότση, το οποίο άγαλμα βρίσκεται πλέον ξεκάρφωτο στο πουθενά του απέραντου τσιμέντου, «αντιαρματικά έργα» προς τη μεριά του Βασιλικού θεάτρου και τσιμεντένιο ακαλαίσθητο WC μέσα στο γρασίδι.
-Υπόγειο πάρκινγκ Παπαναστασίου -Ν. Εγνατίας: καταστράφηκε το μισό δασύλλιο μεγάλων πεύκων και αντικαταστάθηκε από τσιμεντένια πεζούλια με εποχιακή βλάστηση. Χώρος τελείως αφιλόξενος για ανάπαυση ή αναψυχή, εκτεθειμένος στα καυσαέρια των δύο μεγάλων δρόμων και στον ήλιο.
-Πάρκο πρώην ΚΤΕΛ Χαλκιδικής-Κηφισιά και πάρκο Βούλγαρη: Πολυδιαφημιζόμενα δήθεν πρότυπα πάρκα με σιντριβάνια, όμως με τεράστιους χώρους τσιμέντου και ελάχιστο πράσινο και παγκάκια σε ένα χώρο με μεγάλη κυκλοφορία και καυσαέριο.
-Πάρκο Κρήτης: Δέχθηκε και παλιότερα και τελευταία ανάπλαση, περιορίζοντας πολύ τους χώρους πράσινου.
Ο κατάλογος είναι τεράστιος, ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει τα πάρκα στις γειτονιές του, να θυμηθεί την παλιότερη μορφή τους και να κάνει αυτές τις συγκρίσεις.

Κώστας Καρπαδάκης

Μέτωπο παραλίας Θεσσαλονίκης: «Τσιμέντο να γίνει»;

Έπρεπε να το υποπτευθούμε πιο νωρίς. Τι δουλειά έχει κατασκευαστική εταιρεία με τη διαμόρφωση χώρων πράσινου; Γι’ αυτές το χρήμα ρέει ευθέως ανάλογα με τη ροή και την ποσότητα μπετόν και τσιμέντου που πέφτει. Ο λόγος για την περιβόητη ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της πόλης μας, το οποίο εδώ και τρία χρόνια γίνεται κεκλεισμένων των θυρών, αποκλεισμένο με τείχη λαμαρινών από τα βλέμματα των άμεσα ενδιαφερόμενων, των πολιτών αυτής της πόλης που στο κάτω κάτω αυτοί θα κάνουν χρήση του και δεν ρωτήθηκαν καθόλου, όπως και δεν ρωτήθηκαν για το τερατούργημα της υποθαλάσσιας, το οποίο προς το παρόν είναι ευτυχώς μπλοκαρισμένο.

Σιγά σιγά κάποιες λαμαρίνες άρχισαν να φεύγουν και διαπιστώνουμε με φρίκη ότι η ανάπλαση είναι μια ριζική μετατροπή των εκτεταμένων χώρων πράσινου σε αχανή έκταση από μπετόν και σίδερο, με περιορισμό της φυτικής κάλυψης σε μερικά παρτέρια αναλώσιμης βλάστησης και δενδρυλλίων με αμφίβολο μέλλον.

Δεν είναι μόνο θέμα ακαλαισθησίας και κονσερβοποίησης της βόλτας μας, μιας και δεν θα υπάρχει ο αχανής ελεύθερος χώρος για ελεύθερη διαμόρφωση της αναψυχής μας (άραγμα στα γρασίδια, φεστιβάλ, γυμναστική, κλπ) αλλά θεματικοί χώροι, δεν είναι το θέμα ότι το πολύ τσιμέντο και τα πολλά τοιχία και σιδεριές παρεμποδίζουν αυτή την ελεύθερη χρήση, δεν είναι το θέμα ότι καλοκαιρινές μέρες θα είναι αδύνατον να κυκλοφορήσει κάποιος εκεί, ακόμα και απογευματινές ώρες, γιατί το τσιμέντο θα εκπέμπει θερμοκρασίες Σαχάρας.

Προπαντός είναι η αλλαγή του μικροκλίματος της πόλης προς το χειρότερο και πιο αφόρητο τους καλοκαιρινούς μήνες γιατί περιορίζεται δραματικά το υγιές και εκτεταμένο πράσινο στο παραλιακό μέτωπο και θα δημιουργούνται από την ψηλή θερμοκρασία θερμά ανοδικά ρεύματα που θα αποκόβουν ακόμα πιο πολύ την ανανέωση του αέρα από τη θαλάσσια αύρα. Αυτό ήδη γινόταν σε κάποιο βαθμό στην παραλία λόγω της ύπαρξης της λεωφόρου Μ. Αλεξάνδρου και του «θερμικού τείχους» της ασφάλτου και των καυσαερίων. Το ίδιο άλλωστε συμβαίνει και από την μεριά του δάσους του Σέιχ Σου, οι αέριες μάζες του οποίου παρεμποδίζονται να εξυγιάνουν τον αέρα της πόλης από παρόμοια θερμά ανοδικά ρεύματα από άσφαλτο και καυσαέρια που δημιουργούν και εκεί θερμικό τείχος. Το αποτέλεσμα είναι να εγκλωβίζονται ακόμα πιο πολύ τα καυσαέρια και τα στερεά σωματίδια στον αέρα της πόλης, επιδεινώνοντας ακόμη πιο πολύ την ήδη βεβαρημένη κατάσταση.

Σε μια εποχή που είναι έντονη η τάση σε πανευρωπαϊκή κλίμακα να πρασινίσουν μέχρι και οι ταράτσες για να αποσοβηθούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στα αστικά κέντρα, στην πόλη μας κυριαρχεί ο παραλογισμός: σε κάθε ανάπλαση ελαττώνεται το υγιές πράσινο. Προσέξτε την κατάληξη κάθε πάρκου ή ελεύθερου χώρου που «αναπλάστηκε», προσέξτε ότι οι αιωνόβιοι θαμνοφράχτες των παλιών πάρκων αντικαθίστανται με τσιμεντένια πεζούλια και τα γρασίδια περιορίζονται σε παρτέρια), κόβονται ή τσεκουρώνονται αιωνόβια δέντρα και στη θέση τους φυτεύονται αναλώσιμα φυτά ή δενδρύλλια, που είναι αμφίβολο αν θα αντέξουν τις αφόρητες ατμοσφαιρικές συνθήκες της πόλης. Τους ελεύθερους χώρους, διατηρητέους ή μη τους εποφθαλμιούν συνεχώς εργολάβοι για οικοπεδοποίηση και με οριστική έτσι αποκοπή των αστικών περιοχών της ατμοσφαιρικής επικοινωνίας με το γύρω φυσικό χώρο της θάλασσας και του βουνού.

Το χειρότερο είναι ότι παρόμοια ανάπλαση περιμένει και το υπόλοιπο μέρος της νέας παραλίας μέχρι τον Λευκό Πύργο, όπου ήδη έχει φανεί από πέρσι το ακαλαίσθητο των υπεύθυνων της διοίκησης του Δήμου και των κατασκευαστικών εταιρειών που έχουν προσβάλλει βάναυσα το χώρο του συμβόλου της πόλης μας με «αντιαρματικά έργα», WC σε χώρο πράσινου και επικίνδυνα και ακαλαίσθητα πεζούλια που δεν δένουν καθόλου αισθητικά με το μνημείο.

Κ.Κ.

Τρίτη 8 Ιουλίου 2008

Facebook: Το μεγαλύτερο “φακέλωμα” ever;

Το facebook περιγράφεται εύσχημα ως μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με τους φίλους τους, να δημιουργήσουν καινούργιες σχέσεις, να συγκροτήσουν ομάδες κοινού ενδιαφέροντος. Ο μέσος χρήστης ξοδεύει 20 λεπτά τη μέρα στο facebook. Τις τρεις πρώτες εβδομάδες, όμως, διαθέτει ώρες ολόκληρες αναζητώντας φίλους και ανταλλάσσοντας μηνύματα.

Αυτή είναι η καλή επεξήγηση της υπηρεσίας. Η κακή λέει πως το facebook είναι ένα παγκόσμιο φακέλωμα προς χάρη των μεγάλων πολυεθνικών και των διαφημιστών, που αποθεώνουν τα εξειδικευμένα δημογραφικά στοιχεία. Φιλικό στο χρήστη. Μπορείτε να δημιουργήσετε μία προσωπική σελίδα, η οποία ουσιαστικά υποδηλώνει το δικτυακό σας στίγμα. Αν θέλετε, όμως, να σας βρουν οι παλαιοί συμμαθητές και οι φίλοι, είστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσετε το όνομα που αναγράφεται στην ταυτότητά σας. Για πρώτη φορά στην Ιστορία τόσα εκατομμύρια άνθρωποι έδωσαν με προθυμία το αληθινό τους όνομα σε ένα μέσο που είναι προσβάσιμο από όλους. Η εγγραφή, όμως, δεν μπορεί να γίνει χωρίς μία έγκυρη ηλεκτρονική διεύθυνση. Έχουμε, λοιπόν, περίπου 70 εκατομμύρια ονόματα, που αντιστοιχούν σε αντίστοιχο αριθμό ηλεκτρονικών διευθύνσεων. Το σύστημα σε προτρέπει να αναρτήσεις τη φωτογραφία σου και φωτογραφίες φίλων.
Χαριτωμένο; Όχι και τόσο. Το facebook είναι η μεγαλύτερη φωτογραφική βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε ποτέ. Στους υπολογιστές του είναι αποθηκευμένες 2 δισεκατομμύρια φωτογραφίες, ούτε το σύστημα συνοριακών ελέγχων των ΗΠΑ δεν έχει τόσες. Μέχρι να διαβάσετε αυτήν την πρόταση στη βάση θα έχουν προστεθεί εκατοντάδες χιλιάδες φωτογραφίες. Κάθε μέρα 14 εκατομμύρια φωτογραφίες εμπλουτίζουν το φωτογραφικό άλμπουμ της υπηρεσίας. Η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών έχει τοποθετήσει προσωπική φωτογραφία. Μπορεί να είναι και η δική σας κάπου εκεί, εν αγνοία σας και μάλιστα ταυτοποιημένη στο πρόσωπό σας. Πώς; Κάποιος φίλος σας «ανέβασε» φωτογραφία σας στο προσωπικό του άλμπουμ, χρησιμοποίησε τη δυνατότητα λεζάντας και έτσι όταν ο δείκτης του mouse περάσει πάνω από το πρόσωπό σας, αποκαλύπτεται και το όνομά σας. Οι χρήστες έχουν κάποιους περιορισμούς στην περιήγηση των προφίλ. Ούτως ή άλλως, δεν μπορείς να βουτήξεις σε εκατομμύρια εγγραφές, θα πνιγείς. Αλλά το facebook μπορεί να τους δει όλους. Και να τους περάσει από λεπτό κόσκινο.

Διατίθεται ένα πλήθος εφαρμογών με τεστ προσωπικότητας, τα οποία σου αποκαλύπτουν πόσο καλός εραστής είσαι ή σε ποιο είδος καταστροφής αντιστοιχείς. Για να δεις, όμως, τα αποτελέσματα, θα πρέπει να καλέσεις και άλλους είκοσι φίλους να ακολουθήσουν το ίδιο μονοπάτι, δηλαδή να χρησιμοποιήσουν την ίδια εφαρμογή. Έτσι, όσο εσύ απαντάς σε ερωτηματολόγια για να μάθεις με ποιον τρόπο φιλάς, προσφέρεις στην καλή υπηρεσία την ευκαιρία να μάθει όχι μόνο τα δημογραφικά σου στοιχεία, αλλά και από ποιο πλευρό κοιμάσαι το βράδυ.

Δωρεάν τυρί

Το facebook δεν κρύβει πως δωρεάν τυράκι σερβίρεται μόνο σε ποντικοπαγίδες.
Οι μεγαλύτερες εταιρίες μετρήσεων συνεργάζονται μαζί του, όπως, βέβαια, και οι ισχυρότερες πολυεθνικές, αφού διαπιστώνουν ότι μπορούν να κατευθύνουν τη διαφημιστική τους καμπάνια στο πλέον εξειδικευμένο κοινό που δημιουργήθηκε ποτέ. Ήδη οι μεγαλύτερες εμπορικές επωνυμίες του πλανήτη έχουν υπερήφανα ανακοινώσει τη συνεργασία τους με την υπηρεσία. Μπορείτε, όμως, να δοκιμάσετε και εσείς να διαφημιστείτε σε κοινό της επιλογής σας με προσιτό κόστος. Η διαφημιστική πλατφόρμα του facebook είναι τόσο έξυπνη που το μήνυμά σας θα φτάσει μόνο στους σωστούς αποδέκτες.

Μεταξύ μας, πρόκειται για ένα τεράστιο πείραμα του σύγχρονου καπιταλισμού. Μπορείς να κάνεις λεφτά από τη φιλία; Ναι, μπορείς, αρκεί να αντικαταστήσεις τα λόγια από τον ήχο του πληκτρολογίου. Αρκεί να δείξεις πως το εύρος της δικτυακής κοινωνικότητας είναι σημαντικότερο από την ουσία της πραγματικής επαφής. Έτσι, διαβάζουμε στις τελευταίες μελέτες για το φαινόμενο πως η επιτυχία του βασίζεται στην τάση των ανθρώπων να ομαδοποιούνται και να μιμούνται ο ένας τον άλλο. Ο ένας φίλος προσελκύει τον άλλο. Για τις νεαρές ηλικιακά ομάδες η εγγραφή στο facebook είναι τόσο απαραίτητη όσο η κατοχή κινητού τηλεφώνου. Αφού είναι όλοι εκεί! Οι άνθρωποι λένε τα πάντα στο facebook και τα υπογράφουν με το πραγματικό τους όνομα, την ηλεκτρονική διεύθυνση και τη φωτογραφία τους. Και το facebook διαθέτει τεράστια μνήμη και όλη την καλή διάθεση για να συνεργαστεί με τις αρμόδιες υπηρεσίες, αν του ζητηθεί. Δεν χρειάζεται να σας το πει κάποιος τρίτος, το λέει και η άδεια χρήσης της υπηρεσίας, εκείνο το μακρύ κείμενο κάτω από το οποίο πάντα δηλώνουμε πως συμφωνούμε με όσα γράφει. Μεταφράζουμε: «Όταν χρησιμοποιείτε το facebook ίσως δημιουργήσετε το προσωπικό σας προφίλ, σχέσεις, ανταλλάξετε μηνύματα και κάνετε χρήση των εφαρμογών του διοχετεύοντας προσωπικές πληροφορίες σε διάφορα κανάλια. Εμείς συλλέγουμε αυτές τις πληροφορίες για να σας προσφέρουμε εξατομικευμένες εφαρμογές». Τι μας λέει; Πως επεξεργάζονται προσωπικά στοιχεία. Το κάνουν όλοι, αλλά στο facebook οι χρήστες κάνουν μια καθημερινή online ψυχανάλυση καταθέτοντας τις προτιμήσεις τους ακόμα και για τα πλέον προσωπικά θέματα.

Το facebook δεν χρειάζεται να δημιουργεί περιεχόμενο για να προσελκύσει χρήστες. Οι χρήστες δημιουργούν περιεχόμενο και αυξάνουν τον αριθμό των συνδέσεων. Το facebook μόνο ρωτάει με έξυπνο τρόπο. Ρωτάει αλλά δεν ξεχνάει:

«Όταν τροποποιείτε τις προσωπικές πληροφορίες που έχετε διαθέσει, το facebook κρατάει αντίγραφο των προηγούμενων πληροφοριών για ένα εύλογο χρονικό διάστημα». Ευτυχώς, όμως, μας λέει πως πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τα προσωπικά μας δεδομένα μπορεί να εκτεθούν σε κακόβουλα μάτια: «Δεν μπορούμε να σας εγγυηθούμε ότι τα προσωπικά σας δεδομένα δεν θα εκτεθούν σε μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Αντιλαμβάνεστε και αποδέχεστε ότι ακόμα και αν διαγράψετε τις προσωπικές σας πληροφορίες, αυτές μπορεί να έχουν μείνει αποθηκευμένες σε σελίδες τρίτων».

Οι περισσότεροι χρήστες δεν αξιοποιούν τη δυνατότητα να απομονώσουν το προφίλ τους, επιτρέποντας την προβολή του μόνο στους φίλους τους. Αν, όμως, έχουμε να κάνουμε με εξουσιοδοτημένες κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, τότε το facebook θα χαρεί να εξυπηρετήσει: «Χρησιμοποιώντας το facebook συμφωνείτε στη μεταφορά προσωπικών σας δεδομένων στις Η,Π.Α. Μπορεί να υποχρεωθούμε να διαθέσουμε τα προσωπικά σας στοιχεία έπειτα από νομικές αιτήσεις ή δικαστικές αποφάσεις. Αυτό μπορεί να σημαίνει τη διανομή πληροφοριών σε τρίτες εταιρίες, δικηγόρους ή πράκτορες κυβερνητικών υπηρεσιών».

Οι άνθρωποι πίσω από το facebook

Το facebook δεν πωλείται, τουλάχιστον προς το παρόν. Η κεφαλαιοποίησή του αποτιμάται στα 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο σταρ, αυτός που αναλαμβάνει να δανείζει πρόσωπο και φωνή στο facebook, είναι ο Μαρκ Ζούγκεμπεργκ, ο πρώην φοιτητής που δημιούργησε την υπηρεσία. Στο διοικητικό συμβούλιο υπάρχουν άλλοι δύο άνδρες. Ο Τζιμ Μπρέιερ, που εκπροσωπεί ένα venture capital και ο Πίτερ Θίελ, που ξέρει από επενδύσεις. Το τρίτο μέλος είναι ο Τζιμ Μπρέιερ, που μέσω των συμμετοχών του σε άλλες εταιρίες, είναι στενά, πολύ στενά, συνδεδεμένος με την In-Q-Tel, ένα venture capital, ένα επενδυτικό κεφάλαιο, που ελέγχεται, επισήμως, από τη CIA. Σκοπός του είναι να συνδέει την καλή υπηρεσία με την τεχνολογία αιχμής, επενδύοντας σε εταιρίες με αντικείμενο χρήσιμο για τα ζωτικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν μη τι άλλο, φακέλωμα τέτοιου μεγέθους έχει και ενδιαφέρον, αλλά και ζωτική χρησιμότητα για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών.

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε αμερικανικά πανεπιστήμια έδειξε πως το facebook είναι το δεύτερο πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, μαζί με το σεξ και την μπίρα. Πρώτο είναι το ipod. Κάθε μέρα 200.000 άνθρωποι δημιουργούν σελίδα στην υπηρεσία. Κάθε χρήστης «ανεβάζει» κατά μέσο όρο 44 φωτογραφίες συνδεδεμένες με το προφίλ του. Το facebook είναι ο έκτος δημοφιλέστερος δικτυακός τόπος στο Internet. Χώρες με τους περισσότερους χρήστες: ΗΠΑ, Καναδάς, Βρετανία, Αυστραλία, Τουρκία.

Άλλη μια θεωρία συνομωσίας;

Τα στοιχεία αυτά κυκλοφόρησαν και στο ελληνικό διαδίκτυο. Ψάξαμε και διασταυρώσαμε τα στοιχεία.

Η βασική αρθρογραφία είναι του Tom Hodgkinson στον Guardian (14.1.08):

-With friends like these…

http://www.guardian.co.uk/technology/2008/jan/14/facebook

-Facebook and its CIA connections

http://yellow_pages.blogspot.com/2008/01/facebook-and-its-cia-connections.html

Υπάρχει όμως και αυτή του Dennis Howlett (Facebook and the CIA):

http://blogs.zdnet.com/Howlett/?p=286

Η παραπομπή που κάνουν τα περισσότερα blog σε ένα δημοσίευμα του Ελεύθερου Τύπου της 1.3.08 δεν υπάρχει. Υπάρχουν όμως άλλες αναφορές (ΕΤ, 3.12.07), για το ότι το Facebook αναγκάστηκε να αποσύρει την τεχνολογική εφαρμογή που επέτρεπε την καταγραφή των online αγοραστικών συνηθειών των μελών της και την ενημέρωση των φίλων τους αλλά και ενδιαφερόμενων εταιριών, όπως απαίτησαν διαδικτυακές οργανώσεις προστασίας του απορρήτου και των δικαιωμάτων των χρηστών.

http://www.e-tipos.com/newsitem?id=17879

Παρόλα αυτά, όπως αποκάλυψε έρευνα του ΒΒC (Νέα 6.5.08), το Facebook δεν προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων που το εμπιστεύονται... «Λιγότερες από τρεις ώρες» χρειάστηκαν οι δημοσιογράφοι της εξειδικευμένης τηλεοπτικής εκπομπής «Click» για να φτιάξουν μια εφαρμογή που τους επέτρεψε να εξασφαλίσουν, εν αγνοία των χρηστών που την «κατέβασαν», το όνομα, τη διεύθυνση, την ημερομηνία γέννησής τους, το όνομα του εργοδότη τους- καθώς και όλα τα αντίστοιχα προσωπικά δεδομένα των «φίλων» τους στο Facebook. Έτσι, «οποιοσδήποτε με στοιχειώδεις γνώσεις προγραμματισμού» θα μπορούσε να δημιουργήσει μια παρόμοια εφαρμογή, ένα πρόγραμμα που μπορεί να παρουσιαστεί με τη μορφή ενός κουίζ ή ενός παιχνιδιού. Η επίμαχη εφαρμογή προστέθηκε στους λογαριασμούς τεσσάρων χρηστών και αμέσως εξέθεσε σε αδιάκριτα μάτια τα προσωπικά δεδομένα των ιδίων και όλων των φίλων τους- ακόμα και εκείνων που είχαν φροντίσει να κρύψουν τα δεδομένα αυτά από το δημόσιο προφίλ τους.

«Αυτήν τη στιγμή, ο μόνος πραγματικά τρόπος ώστε να είναι σίγουρος και ασφαλής ένας χρήστης είναι να αφαιρέσει όλες τις εφαρμογές και να μην τις χρησιμοποιεί», προειδοποιεί το ΒΒC. Διότι τα κενά που εντοπίστηκαν στην ασφάλεια του Facebook θα μπορούσαν, στα χέρια επιτήδειων, να αποδειχθούν επικίνδυνα για τους χρήστες. Κάποιος θα μπορούσε, για παράδειγμα, να «κλέψει» την ταυτότητα ενός χρήστη και να ανοίξει λογαριασμό στην τράπεζα με τα στοιχεία του.

http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080506&nid=8412456&sn=&spid=877

http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/click_online/7375772.stm

http://consumerist.com/5007626/the-bbc-writes-application-that-steals-personal-info-from-facebook

Στο YouTube υπάρχουν και 2 σχετικά video:

http://www.youtube.com/watch?v=cVHWIdkFsYg&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=mCGSYWd1HOI&NR=1

Ανήκουμε σε αυτούς που θα χαίρονταν πολύ να μην είναι έτσι τα πράγματα…

ΜΑΤ