Μην πυροβολείτε... τον καταναλωτή

Του Γιώργου Φαρφαρά

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Τα κράτη μέλη της ΕΕ έδωσαν την υποστήριξή τους στο σχέδιο κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 13.1 υιοθετώντας τη θετική Λίστα1 των ισχυρισμών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τη βιομηχανία τροφίμων στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών χαιρέτισε τη συμφωνία για τον κατάλογο με τους 222 ισχυρισμούς ως ένα σημαντικό βήμα για την προστασία των  καταναλωτών από τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς που χρησιμοποιούνται από τους κατασκευαστές για τα τρόφιμα τους. Όπως δήλωσε η Monique Goyens, γενική διευθύντρια της BEUC, «το 80% των ισχυρισμών που αξιολογήθηκαν απορρίφθηκαν, δεδομένου ότι δεν ήταν επιστημονικά αποδεδειγμένοι. Ήρθε ο καιρός πλέον οι παραπλανητικές και αβάσιμες αξιώσεις να απομακρυνθούν από την αγορά και προσβλέπουμε αυτή τη λίστα να τεθεί σε ισχύ το 2012. Τώρα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι απαιτήσεις αυτές δεν θα εμφανίζονται ακόμα και σε τρόφιμα με υψηλά ποσοστά σε λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη». Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εξέτασε πάνω από 4.600 ισχυρισμούς υγείας, συμβάλλοντας στη σύνταξη αυτού του καταλόγου.
Ανάμεσα στις αιτήσεις που απορρίφθηκαν καθώς δεν μπορούσαν να τεκμηριωθούν περιλαμβάνονται ισχυρισμοί όπως:

• Το πράσινο τσάι βοηθά στη διατήρηση της φυσιολογικής πίεσης του αίματος.
• Ο βασιλικός πολτός ωφελεί το ανοσοποιητικό σύστημα και τη ζωτικότητα.
• Η ταυρίνη (ουσία που βρίσκεται στα ενεργειακά ποτά), όταν συνδυάζεται με βιταμίνες και μέταλλα, ενισχύει την πνευματική απόδοση.
• Η γλυκοζαμίνη βοηθά στη διατήρηση των αρθρώσεων.

Ανάμεσα στους εγκεκριμένους ισχυρισμούς είναι:

• Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας των φυσιολογικών οστών.
• Η μειωμένη κατανάλωση κορεσμένου λίπους συμβάλλει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης.
• Μειωμένη κατανάλωση νατρίου συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης.
• Η μελατονίνη βοηθά στη μείωση του χρόνου που χρειάζεται κάποιος για να αποκοιμηθεί.
• Οι φυτικές στερόλες και φυτικές στανόλες (χρησιμοποιούνται σε μαργαρίνες και γιαούρτια) συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης.

ΠΡΑΣΙΝΟ ΞΕΠΛΥΜΑ

Greenwashing (γκρινγουόσιννκ), είναι η παραπλάνηση των καταναλωτών σχετικά με τις περιβαλλοντικές ενέργειες μιας επιχείρησης ή/και τα περιβαλλοντικά οφέλη των προϊόντων ή των υπηρεσιών της. Δηλαδή η βιομηχανία τους μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα της Ελλάδας με τοξικά χημικά αλλά διαφημίζουν τα χρήματα που δίνουν για να σωθούν οι φάλαινες στον Ειρηνικό ή για το φύτεμα δένδρων. Πράσινο χρώμα στη συσκευασία και στη διαφήμιση, εικόνες φύσης και τα προϊόντα βάφονται πράσινα ενώ η επιχείρηση εφαρμόζει το διαφημιστικό της πρόγραμμα που πλέον λέγεται Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη.
Σε έρευνα του 2009 στην αγορά της Β. Αμερικής, στο 98% των προϊόντων που ελέγχθηκαν βρέθηκε τουλάχιστον μια από τις επτά γνωστές τεχνικές πράσινου ξεπλύματος. Τα «πράσινα» προϊόντα διπλασιάστηκαν μέσα σε δύο χρόνια ενώ η πράσινη διαφημιστική δαπάνη τριπλασιάστηκε για την τριετία 2006 - 2008. Τα περισσότερα προϊόντα που έχουν «πρασινίσει» είναι προϊόντα για μωρά και παιδιά, καθαριστικά και καλλυντικά αλλά και αυτοκίνητα και ηλεκτρικές συσκευές. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως:

1. Κρυμμένη αλήθεια. Το χαρτί παράγεται από βιώσιμη εκμετάλλευση δασικής έκτασης αλλά δεν αναφέρονται σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής όπως εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου ή διοξίνες στο περιβάλλον από την λεύκανση με χλώριο.
2. Χωρίς απόδειξη. Περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί που δεν μπορούν να τεκμηριωθούν εύκολα, χωρίς πληροφορίες, χωρίς πιστοποίηση από τρίτους όπως καλλυντικά που δε δοκιμάστηκαν σε ζώα.
3. Ασάφεια. Προϊόντα απολύτως φυσικά. Το αρσενικό, ο υδράργυρος και η φορμαλδεΰδη, βρίσκονται στην φύση και είναι τοξικά. Ότι είναι φυσικό δεν είναι απαραίτητα και πράσινο.
4. Πλαστά σήματα. Εικόνες, γραφικά σχήματα και σφραγίδες που δίνουν την εντύπωση κάποιας πιστοποίησης από τρίτους χωρίς να υπάρχει πραγματικά.
5. Αληθινό αλλά άσχετο. Δεν περιέχει χλωροφθοράνθρακες, «CFC-free», είναι αλήθεια αλλά έτσι κι αλλιώς οι ουσίες αυτές απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία εδώ και πολλά χρόνια.
6. Αποπλάνηση. Η πραγματική «οικονομική» κατανάλωση ενός πολυμορφικού τζιπ 4.000 κυβικών μας κάνει όλους να ξεχνάμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την καθημερινή χρήση του.
7. Ψέματα. Έτσι απλά, οικολογικά καλλυντικά «μαϊμούδες» και ηλεκτρικές συσκευές με ενεργειακή πιστοποίηση “Energy Star”.